چکیده:
مقاله حاضر، براساس پژوهشی با عنوان «بررسی عوامل موءثر در ترغیب دانشآموزان به
نماز» تهیه شده است.
نویسنده مقاله، پیش از تحقیق مذکور، به مطالعه مبانی نظری آن و 12 طرح پژوهشی
مرتبط با موضوع بحث شده پرداخته است، و سپس با این پیشینه، 3 سوءال و 5 فرضیه را تنظیم
و بررسی کرده است.
مطالعه حاضر از نوع پیمایشی است و جامعه آماری آن عبارت است از: دختران دوره
راهنمایی، پسران و دختران دوره متوسطه و همچنین دبیران دینی و مربیان تربیتی سه منطقه از
مناطق آموزش و پرورش استان مرکزی. حجم نمونه معادل 660 نفر تعیین شده است، که با
روش نمونهگیری خوشهای ـ تصادفی انتخاب و در گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه به شکل
مقیاس طیف لیکرت استفاده شده است. در بخش اول پرسشنامه، گرایش دانشآموزان به
«اصل نماز» و همچنین «گرایش عملی نماز» سنجیده شده و در بخش دوم پرسشنامه، میزان
تأثیرگذاری «عوامل درون مدرسهای» بررسی شده است. روایی ابزار با نظر کارشناسان و اعتبار
ابزار از طریق روش دو نیمه کردن نمرات زوج و فرد و سپس محاسبه ضریب پایایی تأیید شده
است. در تجزیه و تحلیل دادهها علاوه بر بهرهگیری از شاخصهای آمار توصیفی، از
آزمونهای آماری (آزمون همبستگی، خیدو، تفاوت بین میانگینها و...) استفاده شده
است. مهمترین یافتههای این تحقیق عبارتاند از:
ـ بهرغم نگرانیهایی که در خصوص کاهش تعلق خاطر نوجوانان و جوانان به ارزشهای
مذهبی وجود دارد، در مجموع، نگرش دانشآموزان به «اصل نماز» مثبت و بیش از حد
متوسط است.
ـ بهرغم نگرش مثبت دانشآموزان به اصل نماز، گرایش عملی به نماز در میان آنان
(بهویژه در دوره متوسطه و در مرکز استان) پایینتر از حد متوسط است.
ـ در بخش عوامل درون مدرسهای به ترتیب دبیران دینی، اردوهای زیارتی ـ سیاحتی،
مربیان پرورشی، دوستان و همسالان، دبیران غیردینی و کتابهای دینی مدارس در تشویق و
ترغیب دانشآموزان به نماز موءثر است.
خلاصه ماشینی:
"در مجموع، مستندات فوق و همچنین سایر مستنداتی که در اصل گزارش آمده است، این پرسش را به ذهن متبادر میکند که بهرغم همه تلاشهای انجام شده به منظور پایبندی نسل جوان (نسل پس از انقلاب) به نماز، علل و عوامل بیرغبتی یا کمتوجهی بعضی از آنان به این مهم ریشه در چه عواملی دارد؟ و همچنین، میزان گرایش دانشآموزان به «اصل نماز» و «گرایش عملی آنان در انجام نماز» در چه حدی است؟ گرچه این مسئله ریشه در هر سه نهاد خانواده، مدرسه و اجتماع دارد، اما هدف تحقیق حاضر دستیابی به میزان گرایش دانشآموزان به «اصل نماز» و همچنین میزان توجه و پایبندی آنان به انجام «رفتار نماز» و در نهایت دستیابی به عوامل درون مدرسهای موءثر در تشویق یا بازدارندگی دانشآموزان در انجام این رفتار مذهبی است.
5ـ2ـ یافتههای بهدست آمده در پاسخ به دومین پرسش تحقیق نتایج بهدست آمده از بررسی «میزان رفتار و پایبندی دانشآموزان به نماز» نشان میدهد که بهرغم نگرش مثبت آنان به اصل نماز، میزان و کیفیت این فریضه دینی در بین دانشآموزان (بهویژه در دوره متوسطه) پایینتر از حد متوسط است.
براساس نتایج بهدست آمده از بررسی فرضیه دوم، محبوبیت مربیان تربیتی در پرتو منش الگویی آنان است؛ یعنی هرقدر منش الگویی در رفتار عملی آنان افزایش یابد، محبوبیت بیشتری نزد دانشآموزان خواهند یافت و در صورت محبوبیت، توصیهها و سفارشهای آنان درباره نماز نقش موءثری در ترغیب و تشویق نوجوانان و جوانان برای انجام این فریضه الهی خواهد داشت.
د ـ برگزاری مسابقات مختلف کتابخوانی درباره نماز ه ـ سپردن امور اجرایی نماز جماعت مدرسه به خود دانشآموزان و ـ اعطای نشانهای مخصوص به دانشآموزانی که شرکت فعال در نماز جماعت مدرسه دارند و تشویق آنان در جمع 6ـ2ـ3ـ راهکارهای عملی متناسب با نتایج بهدست آمده از آزمون فرضیه سوم براساس نتایج این آزمون، نگرش مثبت دوستان نزدیک در سنین نوجوانی به نماز، در گرایش افراد همسال به این فریضه الهی، نقش بهسزایی خواهد داشت."