چکیده:
حدیث «اکثر اهل الجنة البله» حدیثی مشهور است که همواره بر زبان مسلمانان به ویژه
عارفان و متصوفان جاری بوده و هست. در این مقاله در آغاز، با جست و جو در منابع
شیعه و اهل سنت مسیر نقل این حدیث در منابع فریقین پیگیری و نشان داده شده است.
آنگاه با به کار بستن قواعد و معیارهای حدیث شناختی و واکاوی قرینههای موجود، سند
و راویان حدیث مزبور به محک نقد کشیده و در نتیجه نشان داده شده است که هیچ یک از
طرق این حدیث خالی از ضعف نیست. سپس با توجه به نظر شارحان و محدثان، متن حدیث
نقد و تحلیل شده و با فرض صدور حدیث از سرچشمه علم نبوی(ص) سعی شده معانی درست آن
به دست داده شود. در همین بخش از پژوهش به دیدگاه عارفان هم که این حدیث را با
مبانی ذوقی خود بسی موافق یافتهاند اشارت رفته است.
خلاصه ماشینی:
") حدیث مورد بحث را به شرح زیر از حمیری نقل کرده است: حدثنا ابی - رحمةالله علیه - قال: «حدثنا عبدالله بن جعفر الحمیری عن هارون بن مسلم عن مسعدة بن صدقه عن جعفر بن محمد عن ابیه عن آبائه(ع) قال: قال النبی(ص) :«دخلت الجنة فرأیت اکثر اهلها البله و قال: قلت: ما البله؟ فقال: العاقل فی الخیر[2]، الغافل عن الشر الذی یصوم فی کل شهر ثلاثة ایام»( ابن بابویه، ص 203).
): ابن عساکر دمشقی نیز روایت مورد بحث را با دو طریق متفاوت به شرح زیر در کتاب خود ثبت کرده است: الف - بار اول در شرح حال «علی بن شریح بن حمید املوکی حمصی» آورده است: اخبرنا ابوالقاسم العلوی حدثنی عبدالعزیز الکتانی انا تمام بن محمد و قرأته انا بخط تمام انا ابوالحسن علی بن شریح بن حمید الحمصی الاملوکی قدم دمشق قراءة علیه نا ابو عبدالله احمد بن عائذ الخولانی انا محمد بن عزیز الایلی انا سلامة بن روح بن خالد نا عمی عقیل بن خالد عن ابن شهاب عن انس بن مالک انه قال قال رسولالله(ص): «ان اکثر اهل الجنة البله»(ابن عساکر،41/526).
پس از حمیری، صدوق در معانی الاخبار این حدیث را از طریق همان حمیری چنین نقل کرده است: عن جعفر بن محمد عن ابیه عن آبائه(ع) قال: قال النبی(ص) : «دخلت الجنة فرایت اکثر اهلها البله و قال: قلت: ما البله؟ فقال: العاقل فی الخیر الغافل عن الشر الذی یصوم فی کل شهر ثلاثة ایام»( ابن بابویه، ص 203)."