چکیده:
حقوق بشر منعکس کننده آرمان جهانی عدالت و جامعه ای است که در آن، هر انسانی بتواند
از زندگی شرافتمندانه، همراه با صلح، امنیت و رفاه برخوردار گردد. اعلامیه ها و
اسنادی که عمدتا پس از جنگ جهانی دوم تدوین شده، بر همین آرمان استوار است. مهم
ترین سند حقوق بشر، اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948م است که به عنوان سنگ بنای حقوق
بشر مدرن شناخته میشود. در باب رابطه اسلام و اعلامیه مزبور سخن بسیار رفته است.
گروهی باور به تعارض و واگرایی دارند و دسته ای نیز آن ها را هم خوان و هم گرا
میدانند. چیزی که مسلم است، وجود مشابهت و مشاکلت، میان بسیاری از مواد این
اعلامیه و نصوص اسلامی است. قرآن کریم به مثابه خاستگاه اولیه آموزه ها و حقوق
اسلامی، به خودی خود، دربردارنده تعداد بسیاری از مواد اعلامیه حقوق بشر است؛ گر چه
در مبانی و اصول، با آن نا همخوان باشد.
خلاصه ماشینی:
"به نظر میرسد در مهم ترین چالش معرفت شناختی قرآن با اصول حقوق بشر، که مسأله تعیین محدوده حقوق و ارزش ها است، قرآن همه سهم را به عقل و معرفت بشری نمیدهد و برای وحی و تعالیم پیامبران، جایگاه ویژه ای قائل است: لئلا یکون للناس علی الله حجه بعد الرسل(نساء/163-165)، و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا(اسراء/15) 4- دیدگاه های حقوق شناسانه قرآن الف) حق و تکلیف: قرآن، خداوند را حق مطلق میداند(طه/114) و هر چیزی را به اندازه قربش به خدا محق میشمارد.
نکته بسیار مهم آن است که اعلامیه حقوق بشر یک متن و سند فلسفی نیست، بلکه یک قانون نامه و یک سند حقوقی است و از این جهت بسیار شبیه قرآن است؛ چرا که قرآن نیز- به ویژه در بخش احکام و فقه و اخلاق خود- کاملا متنی عمل گرا و در خدمت بشر است، از این رو در مقام مقایسه دو متن، میتوان اختلافات مبنایی و فلسفی را نادیده انگاشت و صرفا صورت مواد و احکام را با هم سنجید.
قرآن ضمن تأکید بر حق بهره مندی همه افراد جامعه از امنیت و آرامش (نور/27و28، و حجرات/12) از هر گونه مداخله در امور داخلی آنان، منع میکند(همان، غافر/64، نور/59، نباء/9-10) از منظر قرآن، زمین جایگاه انسان است و به همین رو، از فراخی و گستردگی برخوردار و آدمی را نیز حق رفت و آمد آزادانه در جای جای آن است(عنکبوت/56، نساء/97، نوح/19-20، مزمل/20) افراد جامعه صرف نظر از دین و عقیده شان، حق پناهندگی دارند."