چکیده:
این نوشتار، تحقیقی است دربارة نسخ خطی قرآنهای ایرانی سدههای اول تا ششم هجری(
هفتم تا دوازدهم میلادی )در موزة رضا عباسی. در این مجال سعی شده است با توجه به
سیر تطور تاریخی و هنری خطوط اسلامی، به خاستگاههای اولیه، نقش سلسلههای ایرانی
و حامیان درباری، حضور خوشنویسان ایرانی و نقش مکمل آنان، سیر تکامل زیبایی شناختی
این هنر در ایران و … پی برد. با مطالعة قرآنهای دست نویس که در موزهها،
کتابخانهها و مجموعههای خصوصی و … نگهداری میشود، شاید بتوان به اسرار و نکات
فراموش شدهای پی برد که روشنگر راه پژوهشگران و اندیشمندان این هنر شود و از این
راه، بسیاری از نسخ قرآنی از شناسنامه ای کاملتر، دقیقتر و علمیتر نسبت به
گذشته برخوردار گردد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به سبک نگارش، اندازه و تناسب حروف، رنگ مرکب و رنگ پوست صفحة این رقعه و مطابقت آن با رقعة قبل، در نگاه نخست به نظر میرسد که این دو مربوط به قرآنی واحد است، اما با کمی دقت، تفاوتهایی میان آنها محرز میشود: نخست آنکه در قرآن دوم، اثری از اعرابگذاری به سبک خلیل به چشم نمیخورد و تنها به اعرابگذاری به سبک ابوالاسود بسنده شده است.
آقای محمدرضا ریاضی در پینویسی که بر کتاب طرحهای اسلامی انجام داده است، عقیده دارد: «در طول چند دهه اخیر برخی از پژوهشگران غربی به استناد آثار مکشوفه از تمدنهای کوچک حوزه دریای مدیترانه مانند مینوس، سیکلاد، میسنه و کرت، سعی دارند این جزایر را با نام تمدن اژهای یا مدیترانهای معرفی کنند و آن را یکی از مراکز مهم زایشهای فرهنگی و تمدنی در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد بنامند و بعضی از شکلها و طرحهای تزیینی دوران تاریخی ایران و دوران اسلامی، از جمله طرح گل رزت را بدان منسوب کنند، در حالی که شکل کلاسیک این گل روی مفرغهای لرستان در نیمهی دوم هزاره دوم به بعد و نیز،بر روی آثار مختلف به جای مانده از تمدنهای بابلی، آشوری، اورارتویی و ایلامی بهکرات دیده میشود.
قطع این قرآن بسیار جالب توجه است و حتی به نوعی میتواند بیانگر قدمت آن باشد: «… در مورد قطع نوشتهها باید گفت که تمام قرآنهایی که در فاصلة سدههای سوم تا پنجم/ نهم تا یازدهم، بر روی پوست نوشته شده است، قطع عرضی دارد و با رواج تدریجی کاغذ از اواخر سده چهارم/ دهم به بعد روی کاغذ نوشته شده است و قطع طولی دارد؛ شاید انتخاب قطع عرضی به دلیل ماهیت پوست بوده که بیشتر برای قطعهای عرضی مناسب بوده است»(ویلسون،ص140)."