چکیده:
مسئله این است که با اتکاء بر کلام امیر مؤمنان علیه السلام یکی از اصول اساسی مشترک در تربیت و مدیریت را در سیره مدیریتی ایشان بررسی کنیم.فرض ما بر این است که انسانگرایی چونان اصلی اساسی،مبنای پندار،گفتار و کردار امام بوده است.اما باید با شواهدی که از کلام ایشان در نهج البلاغه در دست است،توجه به این اصل و تکیه بر آن را مستدل بیان کنیم. آنچه در مقاله حاضر مورد بررسی قرار میگیرد صرفا بخش کوچکی از گفتار امام در زمینه مدیریت اقتصادی جامعه اسلامی است.شواهدی که از کلام امام مستمسک نگارنده است،تنها معطوف به بخشی از اداره امور اقتصادی،یعنی مالیات است. نگارنده در این مقاله با تکیه بر متن نهج البلاغه به عنوان سند-که سندیت آن، چونان پیشفرض،از پیش پذیرفته شده است-و بر مبنای فهم خود از این متن، به صورتبندی چند گزاره ممیپردازد که جمعبندی آنها نشانگر انسانگرایی مدیریت نزد امیر مؤمنان علیه السلام است.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) اشاره امام علیه السلام به تأثیرات مثبت توسعهای کاهش بار مالیاتی بر مردم بسیار جالب است: «و لا یثقلن علیک شیء خففت به المئونة عنهم فإنه ذخر یعودون به علیک فی عمارة بلادک و تزیین ولایتک مع استجلابک حسن ثنائهم؛نهج البلاغه،ن:35؛ و کاستن از خراج بر تو گران نیاید زیرا اندوختهای شود برای آبادانی بلاد تو و زیور حکومت تو باشد که ستایش آنان را به خود جلب کردهای و سبب شادمانی دل تو شود» در توضیح این کلام ارجمند باید گفت:جامعه اسلامی وفاق و اعتماد است.
در این کلام امام علیه السلام بازگشت سرمایهگزاری دولت با کاهش بار مالیاتی بر مردم از طریق ایجاد انگیزه برای تولید به واسطه برخورداری از امکانات بیشتر(سرمایه و نیروی کار)و در نتیجه سازندگی،زیباسازی و آرایش شهرها و نیز شادمانی ناشی از بخشودگی مالیاتی،به عنوان ابزارهای نامرئی اصلاح امور مردم یا به تعبیری توسعه مطرح شده است.
خلاصه و نتیجهگیری با این فرض که همانند تربیت،در مدیریت نیز انسانگرایی-که بیش از هرچیز بر عنصر حریت و حیثیت آدمی تأکید دارد-اساسیترین اصل تئوریک و در واقع نقطه آغازین همه اقدامات تلقی میشود و نه تنها عمل،بلکه نظریهها نیز باید حافظ ارزش،کرامت،حرمت و حریت آدمی باشند و هیچ مخالفتی با ارزشهای الهی و مقام خدادادی انسان نداشته باشد و با این اعتقاد که اصل انسانگرایی در اسلام و در آرای امیر مؤمنان علیه السلام چونان امری مفروض به شمار میرود؛مسئله این مقاله یافتن مستنداتی در کلام امام-آن هم با عنایت بر نهج البلاغه-بود که نان دهنده اهتمام امام به این اصل اساسی باشد."