چکیده:
خشم،هیجانی است که با پیامدهای مخرب همراه است و از قدیم مورد توجه اندیشمندان بوده است.در احادیث اسلامی،درباره آثار افراط در خشم،علائم جسمانی و رفتاری، زیانهای غضب،تأثیرهای بد خشم در روابط اجتماعی و راهکارهای عملی برای کنترل و فرونشاندن خشم،به تفصیل پرداخته شده است. هدف مقاله حاضر،بررسی تطبیقی و تبیین اصول و روشهای مدیریت خشم در روابط اجتماعی با تأکید بر دیدگاه اسلام و روانشناسی است.در این مقاله،با جمعآوری اطلاعات از متون اسلامی و منابع روانشناسی،به توصیف و تبیین خشم و تأثیر آن بر روابط میانفردی و بروز مشکلات روانشناختی پرداخته شدهایم.همچنین بررسی به نسبت جامعی از اصول راهبردها و مؤلفههای کنترل خشم را براساس آموزههای دینی و روانشناسی نوین ارائه کردهایم.
Anger is an emotion that has negative and destructive consequences and it has long been the focus of intellectual's attention. In Islamic narrative texts, effects of out-of-control anger, physiological and behavioral symptoms, and the detrimental effects of anger on family and social relationships have been explained in details.The present research aims to study the principles and methods of anger management for families based on Islamic viewpoint and psychological research. We discussed the literature available in Islamic and psychological texts to examine the concept of anger and its consequences on interpersonal and family relationships. Also, a body of research was conducted to study factors influencing anger, effects of anger on interpersonal relationships, and proper methods for controlling anger on the basis of religious teachings and modern psychology.
خلاصه ماشینی:
در قرآن کریم آمده است که موسی،لوحها را بر زمین انداخت و سر و ریش برادرش را گرفت و با خشم به طرف خود کشید و به گمان اینکه هارون در کارش، یعنی منع بیناسرائیل از گوسالهپرستی کوتاهی کرده است،او را مورد سرزنش قرار داد؛ اما زمانی که خشمش برطرف شد و آرامش خود را باز یافت،متوجه شد که هارون آنها را از این کار باز داشته بود و آنان بودند که او را ناتوان و ضعیف شمردند و نزدیک بود که قتلش برسانند،از خدا نسبت به آنچه که در مورد برادرش پیش از شناختن حقیقت ماجرا انجام داده بود،آمرزش خواست؛ «قال رب اغفر لی و لأخی و أدخلنا فی رحمتک و أنت أرحم الراحمین» (اعراف،151).
در متون و روایات اسلامی بر لزوم کنترل و مدیریت خشم توصیههای فراوانی شده است و تأکید میشود که خشم به صورت غریزی در همه افراد بشر وجود دارد تا موانع حیات و کمال خویش را به وسیله آن دفع نماید؛اما این غریزه،مانند غرایز دیگر باید کنترل گردد و اگر از حد اعتدال خارج شود،یکی از دامهای شیطان خواهد شد.
این مرحله،شامل آموزش روشهای سازگاری شناختی-رفتاری و توجه به علائم و محرکات خشم است و در نهایت،تصمیمگیری در مورد اینکه از چه راهی باید وارد عمل شد.
5. سکوت و تغییر حالت:نظر به اینکه خشم یک تحول فوق العاده است که در جسم و روح آدمی پدید میآید،برای آرامش و برگشتن به حال عادی باید انسان حالت خود را تغییر داده و سعی کند سکوت کرده و کنترل خود را برای مدتی هرچند کوتاه حفظ کند(رحیمی اصفهانی،4731).