چکیده:
اهداف تعلیم و تربیت در هر جامعه با توجه به نیازهای روانی،فردی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی و...کشف و وضع میشود و صاحبنظران تعلیم و تربیت با توجه به دیدگاهها و جنبههای مختلف تعلیم و تربیت این مبانی را استخراج مینمایند.یکی از متفکران و دانشمندانی که در باب تعلیم و تربیت قابل تامل بسیار است عارف و اندیشمند بزرگ قرن هفتم مولانا جلال الدین رومی بلخی است که جنبهی تربیتی و تعلیمی آثار وی مخصوصا در مثنوی معنوی کاملا مشهود است. در این مقاله براساس محتویات دفتر اول مثنوی معنوی و شروح معتبری که در این باب نوشته شده است اهداف تربیتی مولانا به شرح زیر استخراج و استنتاج گردید که: الف:اهداف غایی،شامل:قرب الهی-تحقق انسان موحد. ب:اهداف کلی،شامل:اهداف جسمانی،اهداف اخلاقی،اهداف عقلانی. ج:اهداف جزیی،شامل:اهداف معرفتی تربیت،اهداف اخلاقی تربیت. این مقاله نشان میدهد که اگرچه دیدگاه تربیتی مولانا،نظام جامع تربیتی ایجاد نمیکند،بلکه نظام تربیتی افراد بالغ را سامان میدهد ولی وی تمام سطوح تربیتی را مد نظر داشته است و از این اهداف میتوان در تبیین نظام تربیتی جامع ایرانی،اسلامی استفاده نمود.
خلاصه ماشینی:
"آغاز مثنوی با چنین مضمونی از جمله شواهد این ادعاست: بشنو از نی چون حکایت میکند از جداییها حکایت میکند از نیستان تا مرا ببریدهاند از نفیرم مرد و زن نالیدهاند هر کسی کو دور ماند از اصل خویش باز جوید روزگار وصل خویش (دفتر اول ابیات نخستین) علامه جعفری معتقد است تمام مثنوی را میتوان در دو عبارت پر مغز خلاصه کرد:(انا لله و انا الیه راجعون) (جعفری،3631) و همین ابیات بیان اهتمام مولانا به مبدأ و مقصد آدمی را نشان میدهد.
بنابر این آن دسته از ارزشهای تجویزی ارزش واقی نیز دارند که میخواهند رضای الهی را به دست آورند، لذا غایت آمال و آرزوهای بشر و حتی نظام هستی خداوند است و تمام اهداف دیگر زیرمجموعه آن و تنها وسائط و وسایل در جهت رسیدن بدان مقصد عالی است بنا بر این مولانا در بخش آرای تربیتی،حرکت به سوی خداوند را غایت تربیت بر می شمرد."