چکیده:
تاریخ دریافت:1389/3/9-تاریخ پذیرش:1389/7/7 امروزه سازمانها در محیط جهانی بسیار رقابتی عمل میکنند و مدیران برای ارتقای بهرهوری سازمانهایشان،ساز و کارهای مختلفی از جمله کوچکسازی سازمانها و مکانیزه کردن امور را به کار میگیرند.یکی از مهمترین مفاهیمی که در طی چند سال اخیر به عنوان عاملی مؤثر در موفقیت سازمانها مورد توجه قرار گرفته،رفتار شهروندی سازمانی است که تحقیقات نسبتا چشمگیری بر روی مفاهیم،شناسایی عوامل تأثیرگذار و پیامد این رفتارها متمرکز شده و عوامل مشترکی،مانند هنجارهای گروهی،ساختار و فرهنگ سازمانی بهعنوان متغیرها،زمینه ای برای توسعه و استقرار این نوع رفتارها شناسایی شدهاند.در این مقاله با توجه به جایگاه و اهمیت عدالت در قرآن کریم و به تبع آن در فرهنگ اسلامی ما،عدالت در سازمانها به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در ارتقای این رفتارها مورد مطالعه قرار میگیرد.بدین منظور ابتدا جایگاه عدالت در اسلام و سپس بعدشناسی جدیدی از عدالت سازمانی شامل چهار بعد عدالت(توزیعی، رویهای،مراودهای و اطلاعاتی)تشریح گردیده و سپس نقش هر یک در ارتقای رفتارهای شهروند سازمانی تبیین میشود.
One of the most important concepts that has received much attention in recent several years as an effective factor in organizations’ success is organizational citizenship behavior، which has been widely investigated to identify its impressive elements and implications.
In this article، first the status of justice in Islam as well as a study of new dimensions of organizational justice including four dimensions of justice (distributive، procedural، interactional، and informational) and the practical examples of these dimensions in the life story (sīra) of the Prophet (S.A.W.) and Imams (A.S.) are explained and then، the role of each one of them in promoting organizational citizenship behavior is described.
خلاصه ماشینی:
جایگاه عدالت در اسلام و نقش آن در ارتقای رفتارهای شهروندی سازمانی محمدعلی حقیقی عضو هیأت علمی دانشکده مدیرت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی لیلا میرزاده کارشناس ارشد مدیریت دولتی دانشگاه شهید بهشتی چکیده تاریخ دریافت:9831/3/9-تاریخ پذیرش:9831/7/7 امروزه سازمانها در محیط جهانی بسیار رقابتی عمل میکنند و مدیران برای ارتقای بهرهوری سازمانهایشان،ساز و کارهای مختلفی از جمله کوچکسازی سازمانها و مکانیزه کردن امور را به کار میگیرند.
یکی از مهمترین مفاهیمی که در طی چند سال اخیر به عنوان عاملی مؤثر در موفقیت سازمانها مورد توجه قرار گرفته،رفتار شهروندی سازمانی است که تحقیقات نسبتا چشمگیری بر روی مفاهیم،شناسایی عوامل تأثیرگذار و پیامد این رفتارها متمرکز شده و عوامل مشترکی،مانند هنجارهای گروهی،ساختار و فرهنگ سازمانی بهعنوان متغیرها،زمینه ای برای توسعه و استقرار این نوع رفتارها شناسایی شدهاند.
(مثل گرینبرگ در سال 0991 و 3991)نوع اول که عدالت بین شخصی (Interpersonal justice) نامیده شده، درجهای را که با افراد توسط حاکمانشان با احترام (Respect) ،ادب (politeness) وبزرگی (Dignity) رفتار میشود منعکس میکند و نوع دوم عدالت اطلاعاتی Informational justice) نامیده شده که بر توضیحاتی که برای افراد فراهم میشود تا اطلاعاتی در مورد چرایی به کارگیری رویهها در یک روش خاص یا چرایی توزیع پیامدها به شیوهای خاص منتقل کند،تمرکز دارد.
آنها بحث کردند که فرایند منصفانه درک میشود تا حدی که آن شش قانون رویهای را بر آورده کند:ثبات (Consistency) (مثل فرایندی که در مورد اشخاص مختلف و در طی زمان به طور ثابت به کار گرفته میشد)،عدم سوگیری (Bias-supperssion) (مثلا تصمیم گیرنده بیطرف باشد)،دقیق بودن اطلاعات (Accuracy) (مثلا رویهها بر اساس اطلاعات غیر دقیق نباشند)،قابل تصحیح بودن (Correctability) (بکارگیری رویههای موجود برای تصحیح پیامدهای بد باشند)،بازنمایی Representaiveness) (همه افراد گروه به وسیله تصمیمی که تأثیر میپذیرند مطلع شوند)،اخلاقیبودن (Ethically) (مثلا رویهها بر اساس استانداردهای اخلاقی باشند).