چکیده:
مجموعه منطقه حفاظت شده و پارک ملی کویر در منطقه وسیعی از بخش مرکزی ایران در جنوب رشته کوه البرز و جنوب شرق تهران واقع شده است.اگرچه جنبههای مختلف زمینشناسی،هیدرولوژی و زیستشناسی این پارک مورد مطالعه قرار گرفته است ولی در ارتباط با اکولوژی پوشش گیاهی و عوامل خاکی تحلیل جامعی ارائه نشده است.در این تحقیق،ارتباط بین پراکنش گیاهان میکوریزی جوامع غالب و قارچهای همزیست اندومیکوریز (vasicular-arbuscular) با ارتفاع و برخی از ویژگیهای خاک مورد مطالعه قرار گرفت.نمونههای گیاهان و خاک از 21 ایستگاه از مناطق پاییندست بخش دشتی(ارتفاع 398 متر از سطح دریا)تا مناطق کوهپایهای و کوهستانی(ارتفاع 0161 متر از سطح دریا) جمعآوری شد.در مجموع 81 گونه گیاهی غالب شناسایی شد که 41 گونه واجد همزیستی قارچهای اندومیکوریزی AM از جنس lomus شامل گونههای قارچی G.aggragatum,G.claroidaum.G.fasiculatum.Ginteradices و G. microaggregatum بودند.فراوانی اسپور قارچهای اندومیکوریزی AM در دو فصل بهار و پاییز تفاوت معنیدار در سطح 5 درصد را نشان داد و بین ایستگاههای انتخاب شده تفاوت معنیدار در سطح 1 درصد وجود داشت.در ریزوسفر گونههای درمنهدشتی Artemesia) (sieberi و درمنهکوهی (Artemesia aucheri) بیشترین فراوانی اسپور و در ریزوسفر گونههای Halocnemum ,Seidlitzia rosmarinus strobilaceum و Peganum harmalm کمترین تعداد اسپورهای اندومیکوریز وجود داشت.تجزیه رگرسیون روی ویژگیهای مورد بررسی نشان داد که ارتفاع و درصد شن بیشترین سهم را در SS صفت فراوانی اسپور قارچهای میکوریزی داشتند.حضور قارچهای میکوریزی از نوع وسیکولار-اربسکولار در 87 درصد گیاهان منطقه پارک ملی کویر اهمیت همزیستی میکوریزی را در مناطق استپی و نیمهبیابانی نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
"اگرچه جنبههای مختلف زمینشناسی،خاکشناسی و زیستی پارک ملی کویر مورد مطالعه قرار گرفته و اسامی گیاهان و فرمهای رویش آنان در این منطقه معرفی شده است(سازمان حفاظت محیط زیست،2831)،ولی در ارتباط با اکولوژی پوشش گیاهی و عوامل خاکی تحلیل لازم ارائه نشده است(قصریانی،4831).
قصریانی(4831)در تحقیقی جامع طرح مدیریت پایدار حفاظتی پارک ملی کویر را مورد تحلیل قرار داده و امکان تعیین جایگاه و رتبه اکولوژیکی پوشش گیاهی را در ارتباط با صفات کمی و کیفی اکولوژیک و حضور میکوریز را با استفاده از منطق فازی(مدل TOPSIS )نشان داده است.
در این تحقیق ارتباط برخی ویژگیهای خاک با پراکنش گیاهان دارای همزیستی با قارچهای اندومیکوریز در مجموعه کویر بررسی شد و تأثیر تغییر در غلظت عناصر و ارتفاع در دو فصل بهار و پاییز بر روی فراوانی اسپور قارچها میکوریز VAM مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در ایستگاههای نمونهبرداری با توجه به ارتفاع،پوشش تغییر مینماید،به طوری که در مناطق پائین دست حوضه(ارتفاع 008 متر از سطح دریا)،جائیکه روان آبهای جاری شده از مناطق بالادست رسوبگذاری مینمایند،گونههای شورپسند مانند انواع علف شور (Salsola spp) باتلاقی شور (Halocnemum strobilaceum) ، عجوه (Halothamus glaucus) و اسفند (Peganum harmala رویش دارند که کمتر واجد قارچهای میکوریز هستند،در حالیکه در ایستگاه مورد بررسی در ارتفاع 006-0021 متر از سطح دو گونه درمنهدشتی (Artemisia sieberi) و درمنهکوهی Artemisia) (aucheri و ارمک (Ephedra strobilacea) رویش دارند که غالبا میکوریزی هستند در چنین شرایطی وجود گونههای چند ساله مقاوم به خشکی که میکوریزی هستند،به عنوان عامل مؤثر مثبت پایدار حائز اهمیت هستند(زارع مایوان،2831 و قصریانی،4831 و Van der (Heiden et al."