چکیده:
مقاله حاضر یک مطالعه بین رشتهای در زمینه فرهنگ و سیاست است که با
استفاده از مفهوم انگاره (egami) در رشته فرهنگ و ارتباطات و پیوند آن با
سیاست سعی دارد با استناد به مکتوبات سیاسی زمان مشروطیت و تحلیل محتوای آنها،
تصویر ذهنی علمای شیعه از نظامهای غربی و حکومت و جامعهای که در آن زندگی می کردند
نشان دهد.بیم از سلطه غرب و هژمونی فرهنگ بیگانه که با ابزار علم و فناوری همراه
بود و میرفت تا جوامع اسلامی و از آن جمله ایران را با تهدید و خطر جدی مواجه
سازد، تصویر ذهنی غالب نخبگان سیاسی و از آن جمله علمای شیعه در اواخر دوره قاجاریه
است.از این رو، آنان برای نجات فرهنگ اسلامی و کشور ایران از هجوم بیگانه همراه یک
اقدام اصلاحی به نام مشروطه شدند
خلاصه ماشینی:
"او در این رابطه مینویسد: بسیار فرق است زمان حاضر را با سوبق ایام، ایام گذشته اصول مذهب محفوظ از سانحه تزلزل زوال و احتمال اضمحلال بود لذا موجبی قوی برای مطالبه حقوق عموم و مداخله اینگونه امور در کار نبود ولی امروز در حقیقت مطالبه مجلس شورای ملی، هر چند مشتمل بر فوائد لاتحصی است ولی بزرگتر فایدهای که باید جالب قلوب متدینین باشد، حفظ اساس مذهب است چنانچه اگر کسی اندک عطف طرف به خارج این مملکت کرده از اوضاع جدیده دنیا مطلع شده باشد، میداند با این اهتمام تام که دول متمدنه متیقظه[بیدار شده]در تغییر اوضاع هر کجا، ؛خاصه همسایگان دارند، محال است این قطعه مملکت را به این اختلاط تمام و ارتباط ما لا کلام خراب و یباب [منهدم]بهوضع بیقانونی واگذارند و از دائره حدود و حقوق عامه، معاف و مستثنی شناسند، و این مسئله معهود متسالم علیه[توافق شده]بین دول اساسیه است که مملکت بیقانون را به حال خود نباید رها ویله کرد، بلکه راه استیلای هر دولتی را که بر چنین مملکت باز ببینند، بهامضای جملگی، آن مملکت را لقمه طیب واکله حلال او دانند(تقوی، 1374، صص 364-263) انگاره سلطه غرب بر ممالک اسلامی و از جمله ایران در این سند نیز مانند اسناد دیگر به خوبی نمایان است و حکایت از یک ذهنیت دارد و آن هم ترس از سلطه غریبها و اقدام عاجل جهت جلوگیری از نابودی کشور اسلامی، لذا تقوی برای رهایی از سلطه اجانب چند پیشنهاد را ارائه میکند اول اینکه تسلیم کامل غریبها شویم و از آنها استقبال کنیم که در آن صورت به تعبیر وی«طوق رقیت و عبودیت برگردن مانهند که در این حال پیدا است علاوه بر عار و ننگی که از ما تا به قیامت یادگار ماند.."