چکیده:
یکی از اصول اساسی بیمه اصل حداکثر حسن نیت است و آن بدین معنی است که طرفین عقد بیمه در ارائه اطلاعات و یا در اظهارات بعمل آمده باید حسن نیت کامل را داشته باشند و صرف اینکه در بیان مطالب امانت و صداقت را رعایت نموده اند کافی برای انعقاد عقد بیمه نمی باشد.
طبق این اصل بیمه گذار و با نماینده او مکلف است که کلیه مطالب عمده ای که با مورد بیمه ارتباط پیدا می کند، اعم از انکه از آن اطلاع داشته باشد و یا باید اطلاع می داشته است، را به اطلاع بیمه گر برساند تا در اون آن چنان اعتمادی نسبت به مطالب ارائه شده حاصل شود که بتواند نسبت به قبول و یا رد آن اظهار نظر و در صورت قبول خطر را ارزیابی نموده و حق بیمه متناسب با خطر را تعیین نماید.
هر چند در قانون بیمه ایران مصوب اردیبهشت سال 1316 تنها بیمه گذار مکلف به رعایت حسن نیت، به دلیل آن که بیشترین حقایقی که ارزیابی خطر باید بر آن اساس محاسبه شود منحصرا متکی نیز بر اطلاعاتی است که بیمه گذار اظهار می نماید، شده است که اما در واقع گستره این اصل بیمه گر را در بر می گیرد و او نیز موظف به رعایت این اصل مهم می باشد.
برخلاف سایر عقود و قراردادها که در آنها اصل حسن نیت، که از آن به عنوان انصاف نیز تعبیر شده است، تنها وسیله ای است برای تفسیر آنها در مقام اجرای عادلانه موضوع عقد و یا قرارداد، در عقد بیمه حسن نیت از جمله اصول اساسی است که عدم رعایت آن در قبل، هنگام و بعد از انعقاد و در حین اجرای آن می تواند موجبات ابطال و یا فسخ بیمه را با ضمانت اجرائی خاص فراهم نماید. این ضمانت اجرائی شدید از این حقیقت سرچشمه می گیرد که پس از اعقد بیمه کلیه مسئولیتهای خسارت ناشی از آن از عهده بیمه گذاری که حقایق و جزئیات امر با به طور صحیح اظهار کرده است برداشته شده و بر عهده بیمه گر گذاشته می شود.
خلاصه ماشینی:
"»آنطور که از مفاد این ماده استنباط میشود از نظر حقوقی وظیفه بیمهگذار،به عبارت صحیحتر طرفین قرارداد بیمه،هر چند قانونگذار در این ماده فقط بیمهگذار را مورد خطاب قرارداده است،اما از نظر اصولی رعایت اصل حداکثر حسن نیت توسط طرف دیگر قرارداد بیمه یعنی بیمهگر و یا اشخاص ثالث نیز لازم و ضروری است،آن نیست که همه حقایقی را که از آن اطلاع دارد و یا بر حسب حرفه باید از آن اطلاع داشته باشد در اختیار بیمهگر قرار داد بلکه مطالب و موضوعاتی را افشاء نماید که در معامله تاثیر داشته باشد.
اصل حداکثر حسن نیت در معاملات بیمه زمانی محقق میگردد که طرفین معامله،هر چند قانون بیمه رعایت اصل را محدود به بیمهگذار نموده است اما از آن جا که عقد توافق دو اراده بر امر واحد است لذا بیمهگر و نمایندگان آنها را نیز شامل میگردد،مطالب مهم را در خصوص موضوع معامله افشاء نموده و از اظهارات کاذبه خودداری نماید.
نکته حائز اهمیت دیگر در خصوص اصل حداکثر حسن نیت در معامله بیمه آن است که رعایت این اصل تا زمان انعقاد قرارداد محدود نمیشود بلکه در صورتی که بعد از قرارداد شرایط جدیدی به وجود آید و حقایق جدیدی شکل گیرد و یا این که مطالب افشاء نشده قبل از انعقاد قرارداد از مطالب مهم نبوده و بعدا به دلیل تغییر اوضاع و احوال از مطالب عمده محسوب گردد چنین مطالب و حقایق به محض این که برای طرفین شناخته شود باید افشاء گردد."