چکیده:
صحیفه سجادیه، یادگار امام سجاد علیه السلام، کهن ترین و معتبرترین متن دعایی شیعیان است. کاستی هایی که در سلسله اسناد این کتاب وجود دارد، پرسش هایی را در صحت انتساب صحیفه به امام سجاد علیه السلام پدید آورده است. در پاسخ به شبهات موجود راه های گوناگونی وجود دارد که در این مقاله از نگاه متن شناختی و عرضه دعاهای صحیفه به قرآن، قرینه ای برای درستی انتساب کتاب نشان داده شده است. تضمین ها، تلمیح ها و نکات تفسیری صحیفه بررسی و ناسازگاری های ظاهری قرآن و صحیفه نیز پاسخی درخور یافته است .
خلاصه ماشینی:
در برخی موارد با الفاظی مانند «قلت» تصریح میکند که عبارت پیشرو، آیۀ قرآن است، برای نمونه: و أنت الذی دللتهم بقولک من غیبک 6 و ترغیبک الذی فیه حظهم علی ما لو سترته عنهم لم تدرکه أبصارهم، و لم تعه أسماعهم، و لم تلحقه أوهامهم، فقلت: اذکرونی أذکرکم، و اشکروا بیتردید، اگر قرآنپژوهانی که سالیان سال بر خوان زوالناپذیر قرآن نشستهاند، بر این مهم همت گمارند، نکات ارزشمندی را تبیین خواهند کرد؛ زیرا رابطه قرآن و صحیفه فراتر از گزارشهای اندک ما از تضمینها و تلمیحهای قرآنی است.
این موارد، عبارتهایی است که آیه قرآن، بدون فزونی و یا کاستی در آنها آمده است و چنانچه در میان آیهای کلمهای توضیحی وجود داشته باشد، در قسمت تضمینها گزارش نشده است؛ برای نمونه، در دعای مکارم الاخلاق میخوانیم: اللهم و صل علی محمد و آله، کأفضل ما صلیت علی أحد من خلقک قبله، و أنت مصل علی أحد بعده، و آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة، و قنی برحمتک عذاب النار.
آیه قرآن پاسخی به پرسشی نهفته در میان آدمیان است که پیش از خدا چه کسی بوده است؟ خداوند با نزول این آیه، همیشگی بودن خود را اعلام فرمود.
دعای امام برای مقدر بودن روزی در آیات قرآن 5 چنین آمده است: (إن ربک یبسط الرزق لمن یشاء و یقدر إنه کان بعباده خبیرا بصیرا(.
3 امام سجاد نیز در صحیفه سجادیه برخی از آیات قرآن را با دعاهای خود بر مصداق بارزتر آن تطبیق داده است.