چکیده:
تغییرات، به ویژه از نوع اجتماعی آن از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است. نوشتار حاضر نیز به منظور شناخت نقش امام باقرالعلوم( در تغییرات با محوریت فرهنگ و سیاست آغاز شده و نگارنده با استفاده از اسناد و شواهد تاریخی، تأثیرگذاری امام( را از طریق تصمیمگیری در بخش فرهنگ و الگوسازی در بخش سیاست بازشناسی نموده و نشان داده است که امام با تأسیس دانشگاه، ابداع روشهای علمی نظیر اجتهاد، مقابله با تفکرات و اندیشههای انحرافی و... در بخش فرهنگی موجبات تغییر را فراهم نموده و در بخش سیاسی نیز از طریق الگوسازی، اقداماتی نظیر القای روحیه ظلمستیزی، ایجاد همبستگی اجتماعی امت اسلامی و ترویج مکتب رشادت و جهاد و مبارزه منفی و... را انجام داده که زمینه تغییرات را فراهم نموده است.
خلاصه ماشینی:
"امام باقر( و تغییرات فرهنگی و سیاسی با نگاهی گذرا به مفاهیم نظری و جامعهشناختی تغییرات روشن شد که تغییرات و دگرگونیهای اجتماعی، خواه فرهنگی، خواه سیاسی عوامل و کارگزارانی دارد که شناخت آنها از یک سو و بررسی شیوه و روش تأثیرگذاری آنان از دیگر سو میتواند چراغ راهی برای جویندگان حقیقت باشد و اگر این کارگزار، امام معصوم باشد، اهمیت دو چندانی دارد، چون تکلیف و وظایف پیروان خویش را روشن خواهد کرد.
محور فرهنگ به سبب آنکه از موضوعات مهم و اصیل هر جامعه است و اساسا جامعه بدون آن لباس وجود بر تن نخواهد کرد و جامعه دینی، با غیر دینی را نیز از طریق فرهنگ میتوان بازشناسی کرد، و از آنجا که پس از رحلت رسول گرامی اسلام( جامعه دینی بنیان نهاده شده توسط پیامبر به دست حاکمان برآمده از حادثه سقیفه به سمت فرهنگ جاهلی سوق داده شد، 98 امام باقر( به عنوان نخبه ایدئولوژیکی بیبدیل نمیتوانست نقش تاریخی خود را ایفا نکند اگر چه آنحضرت در رأس حکومت نبود، اما میتوانست با نفوذ معنوی خود و به روش تصمیمگیری در تغییرات فرهنگی تأثیرگذار بوده و فرهنگ اسلامی را احیا کند.
3. امام باقر( اگر چه در عرصه فرهنگ و دانش، نقش بیبدیل و شگرفی ایفا نموده است؛ تا جایی که برخی فقط این چهره امام را میشناختند و از نقش سیاسی آنحضرت غافل شدهاند اما واقعیت این است که آن حضرت در عرصه سیاست نیز توانسته از طریق الگوسازی اقدامات بسیار مهم و اساسی انجام دهد که الگوی مناسبی برای سیاستمداران و اساسا همه افرادی که در جامعه زندگی میکنند، خواهد بود."