چکیده:
هر چند در دوران مدرن اغلب بر تفاوت اخلاق از سیاست تاکید شده است، اما با بازگشت جدی دین به عرصه سیاست جهانی، رویکرد به اخلاق در سیاست دوباره مطرح شده است. در اندیشه اسلامی، اخلاق و سیاست ارتباط فراوانی دارند. ارتباط اخلاق و سیاست از دیدهای گوناگونی مطرح شده است که هر کدام از این دیدها بر مبانی خاصی مبتنی است. نوشتار حاضر می کوشد مبانی اخلاق سیاسی را در اندیشه سیاسی اسلام بررسی کند. این مبانی در سه محور عمده معرفت شناسی، هستی شناختی و انسان شناختی مورد بررسی قرار گرفته اند.
Although in the modern ages، the difference between ethics and politics is highlighted but due to the main return of religion to the world’s politics، a new approach to ethics has been created. According to Islam، ethics and politics are very much related. The relation between ethics and politics can be observed from many perspectives each based on some special bases. This article will investigate the bases of political ethics according to Islam’s political thought. These bases are studied in three main fields: epistemology، ontology and anthropology.
خلاصه ماشینی:
به طور کلي به باور انديشه وران اسلامي ، ويژگي هاي عمده سياست اسلامي عبارت است از: «ترغيب مردم به شناسايي خداوند و قـدرت لايـزالش ، بـه کـسب علـم و دانـش ، تهـذيب اخلاق ، تزکيه نفس ، استقرار مساوات و مواسات بين افراد، رسيدن به مرز صـلح و آرامـش خاطر و يافتن لياقت در جايگاه خليفه الاهي در زمين است » (مدني ، ١٣٧٢: ٨).
(بلـوم ، ١٣٧٣: ١، مقدمـه ) در فلـسفه و حقـوق دوره مدرسـي کـه بـر انديشه هاي روم باستان مبتني بود، انسان بايد همواره به دنبال فـضيلت اخلاقـي باشـد و در نتيجه فضليت جويي بخشي از زندگي سياسي نيز است .
اين رويکرد که در فلسفه کلاسيک در قالب حکمت عملي پيگيري مي شده است ، اخلاق ، اقتصاد يا تدبير منزل و حکمت مدني يا سياست مدن را سـه عرصـه اصلي حکمت عملي مي دانست و در نتيجـه بـا لحـاظ رويکـرد کـلان بـه حکمـت عملـي پيوندهاي بنيادين در عرصه هاي سه گانه پيش گفته برقرار مي کرد.
کانت فيلسوف برجسته عصر مدرن غرب با تأکيد بر اين نکته عصر مدرن و ماهيت روشن گري آن را چنين تعريف کرده است : «خروج انسان از نابالغي به تقصير خويشتن خـود اسـت و نابـالغي نـاتواني در بـه کـار گرفتن فهم خويش است بدون هدايت ديگري ».
به اين صورت پيامبر در انديشه اسلامي به مثابه سنت گذاري تعريف مي شود کـه بـراي سعادت جامعه بشري سنت ها و قانون هاي الاهي و جاودانه را ارايه کـرده اسـت .
برخي از ويژگي هاي انديشه اسلامي درباره انسان را که در زمينه اخلاق زمام داري و زندگي سياسي نيز نمود جدي دارد؛ در اينجا برمي شماريم : أ.