چکیده:
این تحقیق با هدف تعیین کاربریهای منطبق بر توان طبیعی سرزمین و بهبود مدیریت آبخیز کبار-کهک قم،در قالب رهیافت تجزیه و تحلیل سیستمی و با استفاده از ابزار دقیق GIS انجام پذیرفت.
بر این اساس ابتدا مانع اکولوژیکی و اقتصادی-اجتماعی آبخیز شناسایی و نقشهسازی شدند،دادههای حاصل رقومی گردیده و به همراه دیگر دادههای توصیفی برای ایجاد پایگاه دادهها به سیستمهای Arc/info و Idrisi وارد گردیدند.
در سیستم Arc/Info ،عملیات تصحیح مختصات جغرافیایی،ایجاد توپولوژی و ویرایش نقشهها انجام گرفت.سپس در مرحله تحلیل، مدل رقومی ارتفاع(DEM)با استفاده از نقشه توپوگرافی در سیستم Idrisi و ArcView تهیه شد و براساس آن نقشههای شیب، جهت و ارتفاع در کلاسههای موردنظر به دست آمد.
در مرحله بعد با روی همگذاری و تلفیق نقشههای شیب،جهت،ارتفاع،گروههای هیدرولوژیکی خاک،تیپبندی و تراکم پوشش گیاهی در Arc/Info ،نقشه واحدهای محیط زیستی آبخیز به همراه جدول ویژگیهای واحدها ایجاد شدند.در ادامه،با لحاظ نمودن سایر ویژگیهای اکولوژیکی و دادههای اقتصادی و اجتماعی در سیستم ArcView ،این جدول تکمیل گردید.
مدلهای اکولوژیکی ویژه آبخیز تهیه و با استفاده از زبان پرسوجوی ساختاربندی شده SQL در ArcView ،توان طبیعی هریک از واحدهای محیط زیستی برای کاربریهای ممکنه تعیین و نقشهسازی شدند،سپس پیش شرطهایی برپایه ویژگیهای طبیعی و نیازهای اقتصادی-اجتماعی آبخیز تنظیم گردید و با بهرهگیری از SQL ،اولویتبندی کاربریهای مجاز(آمایش سرزمین)انجام پذیرفت و نقشه مربوط تهیه شد.
در نهایت کاربردهای سازگار،ناسازگار،و مشروط با هریک از کاربریهای بهینه پیشنهادی به همراه نمودار سازمانی-اجرایی طرح مدیریتی آبخیز ارائه گردید.
خلاصه ماشینی:
"در این تحقیق که برپایه مراحل ذکر شده در فرایند طرحریزی محیط زیستی در ایران است شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی آبخیز،تجزیه و تحلیل و جمعبندی دادهها،ارزیابی توان اکولوژیکی و نیازهای اقتصادی و اجتماعی و تصمیمگیری نهایی برای کاربریهای بهینه در کل آبخیز با استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی(Arcinfo,ArcView,Idrisi)انجام پذیرفت و از مدلهای برنامهریزی و مدیریت محیط زیست به عنوان ابزار و تکنیکهای فرایند کار کمک گرفته شد(شریفیپور،1380).
بهطور خلاصه میتوان روش کلی تحقیق طرح آمایش حوزه آبخیز کبار-کهک قم را شامل موارد زیر دانست: -شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی،اجتماعی آبخیز(جدول شماره 1)؛ -تجزیه و تحلیل و جمعبندی دادهها و استخراج واحدهای همگن اکولوژیکی و اقتصادی،اجتماعی آبخیز؛ -ارزیابی توان اکولوژیکی هریک از واحدهای همگن برای کابردهای مختلف،از طریق مقایسه ویژگیهای اکولوژیکی واحدها با مدلهای اکولوژیکی ویژه آبخیز؛ -ارزیابی توان و نیازهای اقتصادی-اجتماعی واحدهای همگن از طریق ارزشگذاری به تکتک مشخصههای موردنظر؛ -تصمیمگیری نهایی برای تعیین کاربریهای بهینه واحدهای محیط زیستی آبخیز با در نظر گرفتن توانها و نیازهای اقتصادی- اجتماعی و ارائه نقشه کاربریهای بهینه آبخیز(آمایش سرزمین).
پیش شرط پنج-اگر واحدهایی دارای توان درجه دو تفرج متمرکز آزمایش سرزمین حوزه آبخیز کبار-کهک قم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (تصویرتصویر) شکل شماره(2):مدل رقومی ارتفاع و مشخصههای تشکیل دهنده شکل زمین در حوزه مطالعاتی و درجه دو کشاورزی دیم یا مرتع بوده و منابع آبی آنها چاه،چشمه،یا قنات باشد،الویت با کاربری تفرج متمرکز درجه دو است."