چکیده:
نداشت،در هر دورهء تاریخی،متناسب با راهبردی که حکومتهای وقت در برابر ترکان اتخاذ میکردند،آنها نیز برای راهیافتن به ایران متمدن،تدابیر جدیدی میاندیشیدند.تا اینکه سرانجام،بر اثر تغییر بافت اجتماعی منطقهء شمال شرق ایران به نفع حضور ترکان و همچنین تضعیف حکومتهایی چون سامانیان و آل بویه،ترکان توانستند،نخست در شمال شرق ایران و سپس در تمام فلات ایران،حکومت را به دست گیرند.خاستگاه ترکان صحراهای جنوب سیبری بوده است.شمار زیادی از ترکان در قرون اولیهء اسلامی به تدریج به منطقهء ماوراء النهر و خراسان راه یافتند.حضور ترکان شرایط سیاسی و اجتماعی منطقه را به گونهای متحول ساخت که،از نیمهء دوم قرن چهارم هجری،حاکمیت این منطقه در دست عناصر ترکنژاد غزنویان و قراختائیان قرار گرفت.این تحقیق بر آن است که به سؤالات تاریخی ذیل پاسخ دهد:به چه علت-و یا عللی-منطقهء ماوراء النهر و خراسان در دورهء زمانی مورد نظر شاهد حضور روز افزون ترکان گردید؟آیا حکومتهای وقت خراسان و ماوراء النهر مواضع راهبردی یکسان و واحدی در برابر ورود ترکان داشتند و یا این که هر کدام از این حکومتها موضع راهبردی متفاوتی اتخاذ کرده بودند؟آیا حضور ترکان در این منطقه در نقاط دیگر جهان اسلام نیز تأثیر گذاشت؟و سرانجام اینکه چگونه ترکان توانستند در ایران حکومت را به دست گیرند؟ سرزمین اولیهء ترکان منطقهء زیست-محیطی صعب و دشواری را بر آنها تحمیل میکرد. ترکان،به علت تنگی معیشت و اوضاع اجتماعی توأم با کشمکش و نداشتن امنیت اجتماعی، متوجه سرزمینهای آباد و متمدن ایران گردیدند،ولی از آن جهت که،پس از حکومت ساسانیان در قرون اولیه اسلامی،حکومت واحد و یکسانی در مناطق شمال شرقی ایران وجود
خلاصه ماشینی:
"این تحقیق بر آن است که به سؤالات تاریخی ذیل پاسخ دهد:به چه علت-و یا عللی-منطقهء ماوراء النهر و خراسان در دورهء زمانی مورد نظر شاهد حضور روز افزون ترکان گردید؟آیا حکومتهای وقت خراسان و ماوراء النهر مواضع راهبردی یکسان و واحدی در برابر ورود ترکان داشتند و یا این که هر کدام از این حکومتها موضع راهبردی متفاوتی اتخاذ کرده بودند؟آیا حضور ترکان در این منطقه در نقاط دیگر جهان اسلام نیز تأثیر گذاشت؟و سرانجام اینکه چگونه ترکان توانستند در ایران حکومت را به دست گیرند؟ سرزمین اولیهء ترکان منطقهء زیست-محیطی صعب و دشواری را بر آنها تحمیل میکرد.
ورود ترکان در عصر سامانیان را میتوان به دو دوره تقسیم کرد:در دورهء اول-که با اتخاذ سیاست تهاجمی از سوی سامانیان آغاز گردید-سامانیان به موفقیتهای بزرگی نائل آمدند(فرای،بخارا،ص 012)و قلمرو سامانیان،نه تنها دیگر مورد هجوم اقوام ترک قرار نمیگرفت،بلکه شمار کثیری از آنان در جنگ و جهاد به اسارت سامانیان درآمده،بدین گونه وارد جهان اسلام گردیدند.
اشتغال او در این مناطق موجب گردید تا دستههای جدیدی از ترکمانان به رهبری خاندان سلجوقی، بیغو،برارد ارسلان اسرائیل،و طغرل و چغری(داود)،پسران برادر ارسلان اسرائیل،از ماوراء النهر کوچ کردند و،پس از عبور از رود جیحون،از شهر مرو گذشته،به نسا آمدند (بیهقی،ص 17-074)و با ترکمانان سلجوقی-که پیش از این در شمال غربی خراسان میزیستند-جبههای قوی تشکیل دادند و به دستاندازی و غارت در نقاط مختلف قلمرو غزنویان پرداختند(شبانکارهای،ص 28-18)."