چکیده:
رابطهء میان بیماری و شفا پیدهای فرهنگی-اجتماعی است.در جامعهء ما مراجعه به دعانویسها یکی از شیوههای فرهنگی شفایابی و مقابله با بیماری است.با وجود قدمت قابل ملاحظهء دعانویسی،مطالعهء این پدیده به خاطر آمیختگی با خرافات کمتر مورد اقبال محققان قرار گرفته است.در نوشتار حاضر،تلاش میشود به عنوان یک گام ابتدایی بخشی از زوایای پنهان دعانویسی معرفی شود.به این منظور،با استفاده از آموزههای جامعهشناسی و روش مطالعه کیفی،عناصر و اجزاء پدیده دعانویسی توصیف میشود.از اینرو،14 نفر از دعانویسهای شهر تهران از جهت خصوصیات فردی،فرایند کسب شناخت،وضعیت کنش (نوع،جهت،و شکل کنش)،هنجارهای حاکم بر تعامل میان دعانویس-بیمار و همچنین شیوهء بازتولید دعانویسی بررسی میشوند.در انتها،برخی مؤلفههای اصلی پزشکی مدرن و دعانویسی مورد مقایسه قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"دعانویسها را،از جهت نوع و میزان دریافت دستمزد،میتوان به ترتیب زیر از یکدیگر تفکیک نمود: -عدم دریافت دستمزد و عدم پذیرش هدیه(2نفر)؛ -عدم دریافت دستمزد،پذیرش هدیه(2 نفر)؛ -دریافت دستمزد و صرف آن در جهت مصارف عمومی(2 نفر)؛ -دریافت دستمزدو صرف آن در جهت مصارف عمومی و شخصی(4 نفر)؛ -دریافت دستمزد در جهت مصارف شخصی(4 نفر)؛ به طور کلی،01 نفر از 41 دعانویس نمونهء تحقیق(17/24%)دستمزد میگیرند؛ با اینوجود،در این زمینه نیز نوعی انعطاف مراعات میشود؛زیرا بعضی از آنان میزان دستمزد خود را به اختیار مراجعه کنندگان میگذارند.
در این فرصت،به برخی از موارد بازتولید نظام دعانویسی اشاره میشود: -در درجه اول،اشخاصی که از دریافت خدمات قبلی تجربهء رضایتبخشی دارند اطرافیان خود را به مراجعه نزد درمانگر موردنظر توصیه میکنند؛ -در بعضی موارد،مراجعه کنندگان،به طور اختیاری نام،آدرس و ساعات کار دعانویس را مینویسند و در مساجد یا امامزادهها بین مردم پخش میکنند.
یکی از دعانویسها نام،آدرس و شماره تلفن افرادی را که به اصطلاح حاجت گرفتهاند،در دفتری ثبت نموده و به نشانهء کارآیی خود به سایر مراجعه کنندگان میدهد؛ -درمورد زندگی و روش کار یکی از دعانویسها فیلمی تهیه شده که از طریق مراکز توزیع فیلمهای ویدئویی قابل دستیابی است؛ -یکی دیگر از دعانویسها در شرح حال پدرش-که او نیز به این فعالیت شهرت داشته-کتابی تدوین نموده است؛ -گاهی دعانویس از یک عامل جانبی مانند نسبت خویشاوندی با علماء دین بهرهمند میشود؛ -دستیاران نیز میتوانند در استمرار این سنت مؤثر باشند."