چکیده:
هدف اصلی این مقاله،استخراج دیدگاهها و نقطه نظرات شعرای فارسی زبان راجع به انسان شناسی و سپس تبیین و تفسیر مبانی دینی مربوطه میباشد که آن شعرا در دیدگاههای انسان شناختی خود از متون دینی،آیات و روایات الهام گرفتهاند و اساس و چار چوب انسان شناسی خود را بر آن مبتنی ساختهاند.به منظور وصول به این هدف،اشعار حدود بیست تن از شعرای فارسی مورد بررسی قرار گرفته و سپس با آیات قرآن کریم و شانزده تفسیر عربی و چهار ده تفسیر فارسی قرآن و با سایر متون دینی که مشتمل بر روایات اسلامی میباشد مورد مقایسه و بررسی تطبیقی و تحلیلی قرار داده شده است. عمده ترین موارد تطبیق از این قرار بوده است:الهی بودن انسان و اینکه او هدف آفرینش و اشرف مخلوقات میباشد،لزوم احسان و نیکوکاری،عقل و علم در انسان،وجود عشق معنوی در انسان و لزوم پرورش آن،مراحل آفرینش و تطور انسان،نفس انسان و لزوم اجتناب از هوای نفس،کفران،کبر،حرص،ضعف،ظلم،جهل و فنا پذیری انسان.نگاهی به نتایج این پژوهش مبین آن است که انسان شناسی در شعر فارسی کاملا اساس و پایهای دینی،معنوی و قرآنی دارد.
خلاصه ماشینی:
"» (شرح نهج البلاغه،ابن ابی الحدید،ج 02،ص 26،به نقل از محمدی ری شهری،ج 1،ص 663) نتیجه گیری دقت در این مقاله،بیانگر آن است که در یک دیدگاه کلی میتوان گفت شعرای فارسی با الهام از متون دینی موارد زیر را به عنوان مبنای معرفی خود از نقاط قوت و نقاط ضعف انسان قائل گردیدهاند،نقاط قوتی نظیر انسان موجودی الهی است که هدف آفرینش و خلقت بوده و اشرف مخلوقات است،حتی از فرشتگان خدا بالاتر است و فرشتگان هم بر او سجده کردهاند و لذا باید همچنان با خوبی این مقام را در خود حفظ کند؛او از قدرت عقل و تعقل برخوردار است و علم نسبت به تمامی حقائق عالم وجود به او تعلیم داده شده است و لذا باید به علم و دانش رو آورده و تفکر کند؛خداوند در انسان از روح خود دمیده است و انسان فطرتا از عشق و محبت نسبت به خدا برخوردار است و بنابراین باید در جهت پرورش و تقویت این عشق روحانی همت گمارد؛انسان توانایی انجام امور پسندیده را دارد و لذا مأمور انجام اعمال صالح و محبت نسبت به دیگران گردیده است؛انسان با عظمتی که دارد به طوری که حتی جهان با تمام عظمت در او خلاصه شده است از خاک و نطفهای ناقابل ایجاد شده لذا پیوسته باید روحیهء تواضع و فروتنی را در خود حفظ نماید."