چکیده:
در این تحقیق به بررسی مقولهء لزوم و تعدی در زبان فارسی معیار میپردازیم.برخلاف نظر دستوریان سنتی و زبانشناسان که افعال را در زبان فارسی به دو یا سه گروه لازم،متعدی و گاها هم لازم و هم متعدی تقسیم نمودهاند،در این تحقیق،براساس نظر هوپر و تامسون(1980) تعدی را مسئلهای گفتمان بنیاد در نظر گرفتهایم که دارای ویژگیهای خاصی است.وجود و مشارکت،کنشگر و کنشپذیر،تنها یکی از ویژگیهی تعدی است.تعدی دارای یک طیف است؛بنابراین از میزان کم یا زیاد بودن تعدی میتوان سخن گفت.
خلاصه ماشینی:
"برخلاف نظر دستوریان سنتی و زبانشناسان که افعال را در زبان فارسی به دو یا سه گروه لازم،متعدی و گاها هم لازم و هم متعدی تقسیم نمودهاند،در این تحقیق،براساس نظر هوپر و تامسون(0891) تعدی را مسئلهای گفتمان بنیاد در نظر گرفتهایم که دارای ویژگیهای خاصی است.
254) میگویند که اگر تعدی را به صورت یک طیف در نظر بگیریم این پیامد را خواهد داشت که گاهی باید جملهای را باوجود داشتن دو مشارکت دارای تعدی کمتری نسبت به جملهای که تنها یک مشارک دارد تلقی نمائیم؛به عبارت دیگر اصل کلی،آن است که وجود دو مشارک واقعی برای متعدی بودن بند بسیار اساسی است.
پس برخلاف نظر هوپر و تامسون و برخلاف نظر قمشی،ظهور«را»در زبان فارسی همواره با تعدی بالا همراه نیست بلکه گاهی«را»با گروههای اسمی نکره که از میزان تعدی کمی برخوردارند ظاهر میشود،اما فعل جمله متعدی است.
در زبان فارسی نیز میتوان گفت که بسیاری از جملاتی که در دستورهای سنتی لازم تلقی می شوند و در آنها تنها یک گروه اسمی اجباری حضور دارد جملات متعدی هستند که از میزان تعدی آنها کاسته شده است.
[سه مشارک،کنشی،کامل،ارجاعی جاندار،انسان،اسم خاص،مفعول کاملا متأثر]؛ بنابراین،میتوان طیف تعدی را در زبان فارسی به صورت نمودار 1 نشان داد: نمودار شمارهء 1-طیف تعدی (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجه: از این مقاله چندین نتیجه میتوان استخراج کرد: 1-تعدی را نمیتوان به صورت یک پدیدهء قطبی در نظر گرفت که یا به صورت مثبت و یا منفی باشد؛یعنی یا افعال لازم و یا متعدی داشته باشنم."