چکیده:
از نگاه جامعه شناختی می توان جنبشهای احیاگری دینی را به دو دسته خلوص گرا و
کارآمدگرا تقسیم کرد. هریک از این دو جریان به آفاتی دچار آمده اند. مهمترین آفت
جریان خلوص گرا جمود و عوام زدگی و فاصله گرفتن از قشر تحصیل کرده و نیازهای دنیای
جدید و محدود نگه داشتن دین به حیطه فردی است …
خلاصه ماشینی:
"مهمترین آفت جریان خلوص گرا جمود و عوام زدگی و فاصله گرفتن از قشر تحصیل کرده و نیازهای دنیای جدید و محدود نگه داشتن دین به حیطه فردی است … احیاگری یعنی تلاش برای زنده کردن و زنده نگاه داشتن اندیشة دینی.
بر پایه یکی از این تقسیم بندیها، می توان این جنبشها را به دو دسته مختلف تقسیم کرد: 1 - نخست حرکتهایی که نگران آمیخته شدن آموزه های دینی با آموزه های غیردینی و از دست رفتن دین سره بوده اند و همة تلاش خود را معطوف به انگیزه حقیقت نمایی و نمایاندن گوهر دین، صرف حفظ خلوص دین به هر قیمت ممکن نموده اند، رهروان این جریان اصالت را به دین می دهند و توجه ای بایسته به توان اندیشه های منسوب به دین برای گره گشایی از زندگی مسلمانان یا زندگی بشر ندارند.
آفات جریان نخست را می توان به شرح زیر برشمرد: تحجر و جمود عوام زدگی فاصله گرفتن از قشر تحصیلکرده بی توجهی به انبوه نیازهای مردم و فاصله گرفتن از دنیای جدید محدود نگاه داشتن دین به حیطة فردی و عبادی و آفات جریان دوم را نیز می توان چنین برشمرد : جهل و نادانی نسبت به جوهر ناب اندیشه دینی التقاط و به همآمیختن اندیشه های دینی با اندیشه های بشری بی اینکه مرز مشخص و تعریف شده ای بین آنها وجود داشته باشد."