چکیده:
در مقالهء حاضر از پدیدارشناسی برای مطالعهء تاریخ ایران استفاده شده است. پدیدارشناسی،مانند سایر رویکردها،چشمانداز خاصی در اختیار پژوهشگر قرار میدهد.نویسنده،در بخش نخست مقاله،اصول و مبانی این روششناسی را توضیح میدهد،سپس نوع نگاه آن را به تاریخ تشریح و سرانجام،در بخش پایانی فایدهمندی آن را برای تجزیه و تحلیل مسائل تاریخ ایران بیان میکند.نگارندهء مقاله معتقد است پدیدارشناسی تاریخ در مقایسه با سایر روششناسیها،با مقتضیات تاریخ ایران سازگاری و تناسب بیشتری دارد.همچنین در این جستار توضیح داده شده که چرا پدیدارشناسی برای نگارش«تاریخ مردم ایران»قابلیتهای استثنایی دارد.
خلاصه ماشینی:
"از سوی دیگر،این پرسش به ذهن میرسد که با وجود تنوع رویکردهای متعارض برای مطالعهء تاریخ ایران،به راستی کدام شیوه میتواند مناسبت بیشتری داشته باشد؟ فرضیهء نگارنده این است که با توجه به مقتضیات تاریخ ایران و به دلایل فلسفی متعدد،تحلیل پدیدارشناختی کاربرد زیادی در این زمینه دارد.
بایستههای تحلیل پدیدارشناختی تاریخ اگرچه ماهیت موضوع شناسایی،مسئلهء اصلی پدیدارشناسی هوسرل میباشد،با این حال نباید مفهوم«جوهر آرمانی»نزد هوسرل را مفهومی متافیزیکی در نظر گرفت،بلکه در واقع این تعبیر از سوی وی به منظور گشودن افق(تاریخی)مطرح شده است (دمورا،4791:96).
هوسرل اذعان دارد جهان علم از جهان زیست نشئت گرفته است(همان،031)؛از اینرو،میتوان چنین استدلال کرد که منشأ علم تاریخ در ساختار تجربهء جهان زیست است و در دنیای مشترک معانی در جامعه قرار میگیرد.
اگرچه هوسرل قصد نداشت جهان واقعی را خدشهدار کند،اگر بخواهیم مباحث وی را دربارهء جهان زیست به تاریخ مربوط کنیم،باید بگوییم،جهان زیست عرصهء عمومی یا بیناذهنی یک جهان فرهنگی-تاریخی است(مان2،2991:261)که به صورت یک رشته امکانات بالقوهء از پیش داده شده و محل زیستی برای همه است(هوسرل،4891:12).
در نگاهی صرفا وقایعنگارانه،انکار دیرینگی کشوری باستانی چندان مهم جلوه نمیکند؛درحالیکه از دیدگاه رویکرد پدیدارشناختی به تاریخ ایران،این امر به مثابهء هجوم به ریشهء تاریخی ملتها،محدود کردن جهان زیست ایرانی و در تنگنا قرار دادن «آگاهی»ایرانی است.
البته اگر دقیقتر به مسئله نگاه کنیم،یتوان«فهمی از خود»را به دو صورت توضیح داد:نخست،هنگامی که مورخ به تاریخ ایران التفات میکند و در تجربهاش به جهان به صورتهای ذهنی دربارهء ایران دست پیدا میکند(از زاویهء نوئسیس)؛دوم،وقتی خود صورتهای آگاهی ایرانیان از زاویهء موضوع شناسایی مورد بحث قرار میگیرد(موضع نوئماتیک)."