چکیده:
گرفته اما زمینههای اجتماعی و اقتصادی آناطولی و سیاست سلاطین عثمانی به این قیامها دامن زده است. ظهور صفویان در ایران با حمایت قزلباشان،روند فعالیت شیعیان آناطولی را به مرحله نوینی سوق داد.افزایش توانمندیهای سیاسی و اجتماعی آنان به رادیکال شدن فکری و رفتاری این گروه و تشدید برخورد شان با امپراتوری سنی عثمانی منجر شد.آنان به صفویان به عنوان الگوی عملی دیدگاههای خود مینگریستند و برای تحقق آن به یک سلسله قیامهای سیاسی و اجتماعی که از آن میان میتوان به قیام شاه علی و قیامهای جلالی اشاره کرد،دست زدند. این مقاله درصدد است تا تحلیلی از زمینهها و روند شکلگیری قیامها از تشکیل دولت صفوی در ایران تا تشکیل جمهوری ترکیه ارایه دهد،و بر این فرض است که این قیامها الگوی ذهنی خود را از صفویان
خلاصه ماشینی:
"به طوری که قزلباش شدن مراد فرزند شاهزاده احمد برادر سلطان سلیم اول و خواندن خطبه به نام شاه اسماعیل،تبلیغات و فراهم آوردن زمینههای مهاجرت گروههای قزلباش نواحی سیواس،توقات و آماسیه به ایران از طرف او و بالاخره سوء قصد به جان با یزید دوم توسط درویش بزرگ سبب احساس خطر و اهمیت آنان برای عثمانیها گردید Ko???pru???lu???,1986ṣ317) سومر،1731،44؛3,2691 (Kutukog???lu و موجب شد که سپاه عثمانی بویژه ینی چریها به فکر روی کار آوردن شاهزاده جوان و جنگجویی افتاده تا بتوانند آنان را به فتوح و کشورگشاییهای جدید رهنمون شود.
عاقبت نیز چارهای برای مشکلات پیدا نکردند و در چنین وضعی در طول قرن شانزدهم شورشها با نامهای مختلف ادامه پیدا کرد از نظم و امنیت جامعه عثمانی چیزی بر جای نماند (ayni) 4)صفویان و قیامهای علوی-بکتاشی تشکیل حکومت صفویان در میان علویان ترکمن به منزله تنها روزنه رهایی از این وضع فلاکت بار نگریست میشد.
ولی با وجود حمایت این سلطان تشکیلات بکتاشی نتوانست همانند سابق کمر راست کرده و در تحولات جامعه نقش مهمی ایفاء نماید لازم به توضیح است که بکتاشیان ساکن در روستاها نیز در این تاریخ به نام قزلباش از آنها یاد میشد از قرن سیزدهم هجری/نوزدهم میلادی به بعد به نام علوی مشهور شدند Selman) Pakog???u ،بیتا،192) سرکوبهای متعدد علویان در طول تاریخ نسبت به اقتدار سیاسی حس مخالفت ایجاد کرد."