چکیده:
سنگین...با رکود مقطعی همراه بوده؛اما نهایتا اجرای لایحهی کشت خشخاش،تولید این محصول را متوقف میکند. قیاس برهم کنش این دو محصول،گواه این ادعاست که فربه شدن تجارت تریاک ایران به نزول یکبارهی صادرات ابریشم انجامید.این ضربه چنان مهلک بود که صنعت ابریشم از پی آن افول،هرگز یارای باز ایستادن در خود ندید؛حتا در هنگامهی آغاز محدودیت آمرانهی کشت خشخاش نیز دیگر رمق خیزش نیافت. انگارهای که این مقاله در پی واکافتن است،تاثیر تجارت تریاک ایران بر اضمحلال صادرات ابریشم این سرزمین است.از اینرو ابتدا پیشینهی هر صنعت به صورت مجرد از دیگری بحث و در پی آن به تاثیر احتمالی آنها بر هم پرداخته خواهد شد. تولیدات ابریشم به صورت پارچه و پیله از دیرباز جزو مهمترین اقلام صادراتی ایران بوده است.این محصول چه به دلیل آفت و کرم و چه به تبع تغییرات شرایط اقتصادی،همواره در معرض افت و خیزهایی قرار داشته است. اما از اوایل دههی هشتاد قرن سیزدهم قمری،این محصول به صورت چشمگیر و غیر منتظرهای با کاهش مواجه شد. از طرف دیگر تریاک ایران که از گذشتههای دور برای مصارف محلی کشت میشد،به ناگهان در پی استقبال بازارهای خارجی،در دههی 1270 قمری جنبهی صادراتی مییابد و آن چنان مورد توجه قرار میگیرد که به تدریج جایگاه نخست را در اقلام صادراتی ایران به خود اختصاص میدهد. تولید این محصول البته به عللی نظیر تقلب و کاهش بازار،خشکسالی،عوارض
خلاصه ماشینی:
"فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س) سال هفدهم،شماره 66،پاییز 6831 طرح مسألهای پیرامون تاثیر تجارت تریاک بر روند تاریخی زوال صنعت ابریشم یزد وحید وحدتزاد1 چکیده انگارهای که این مقاله در پی واکافتن است،تاثیر تجارت تریاک ایران بر اضمحلال صادرات ابریشم این سرزمین است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) این نوشتار عزم آن دارد که با بهرهگیری از متد تحلیلی،رابطهی ابریشم و تریاک را به عنوان دو متاع عمدهی صادراتی یزد که افول یکی با رونق دیگری توام شد،بکاود.
صادرات ابریشم یزد،خراسان و تربت تنها 7/5 تن بوده است(کرزن،9431،395)اما یک سال بعد نوع تازهای نوغان وارد میشود که در مقابل بیماری اثر موفقیتآمیزی از خود نشان میدهد و تا حدی میزان تولید را ترمیم میکند.
نشان میدهد که هراس مقامات ایران چندان هم بیدلیل نبوده است: «چند سال قبل سود حاصل از تریاک توجه ایرانیان را جلب کرد و تقریبا تمامی اراضی موجود و مناسب در یزد،اصفهان و جاهای دیگر به کشت خشخاش اختصاص یافت و کشت غلات و سایر محصولات پشت گوش انداخته شد...
(سفرنامه هیات نویسندگان و محققین ماهنامه نشنال جئوگرافیک،6731:07) (به تصویر صفحه مراجعه شود) نقشه ابریشم کاری ایران(جمالزاده 6731:82) اندکی بعد کار تجارت این محصول دچار اختلال شد چرا که برخی از بازرگانان دست به تقلب در تولید تریاک برده و مقداری مواد خارجی به شیرهی آن آمیختند.
اما دخالت دولت و اعمال نظارت رسمی،ترقی صادرات را در پی داشت(کرزن،9431،595)این مطلب در گزارش مستربارینگ دربارهی تجارت و تولید تریاک در ایران در سال 8921 هـ ق."