چکیده:
یکی از مهمترین ابزارهای تعیین نقاط قوت، ضعف عملکرد، شناسایی فرصتها و تهدیدهای
بیرونی شرکتها، رتبهبندی شرکتها است. از جمله مشکلات اساسی روشهای موجود رتبهبندی
شرکتها، تأکید عمدة آنها تنها بر یک شاخص اصلی نظیر فروش یا درامد و عدم جامعیت
آنها است. به عبارتی دیگر، این روشها بهجای تعیین برترین شرکتها، حجیمترین و
بزرگترین آنها را تعیین میکنند. این مقاله درصدد رفع مشکل فوق از طریق ارائه مدل
جامع رتبهبندی شرکتها، مبتنی بر عملکردشان است. اگر چه مدل پیشنهادی، بر اساس مدل
ارزیابی متوازن شرکتها (BSC) طراحی شده، ولی تفاوتهای عمدهای با آن دارد. در مدل
پیشنهادی، پس از مطالعة جامع ادبیات تحقیق، جهت تبیین جامعتر عملکرد شرکتها و تعیین
دقیقتر نقاط قوت و ضعف شرکتها، به جای 4 مؤلفه مذکور در مدلهای BSC از شش مؤلفه
اصلی بهره گرفته شده است. این مؤلفهها عبارتند از: مالی، فرایندهای داخلی، مشتری،
توسعه و نواوری، نیروی انسانی و مدیریت. با مطالعة جامع ادبیات تحقیق، 422 شاخص
عملکردی جهت
ارزیابی و رتبهبندی استخراج شد. با توجه به تعدد شاخصها و جهت امکانپذیر کردن
قضاوت نهایی
و جمعی در خصوص رتبة نهایی هر شرکت از مدل تصمیمگیری چند شاخص بهره گرفته شد.
براساس دادههای بازار بورس اوراق بهادار تهران در خصوص تعدادی از شرکتهای خودروساز
عمدة ایران و با بهرهگیری از تکنیک وزندهی آنتروپی شانون و تاپسیس، مدل
پیشنهادی مورد
آزمون عملی قرار گرفت و نتایج آن در انتهای مقاله ارائه شد. جامعیت مؤلفهها و
شاخصهای پیشنهادی در کنار امکان بهرهگیری از مدلهای تصمیمگیری چند شاخصه، عمومیت
و قابلیت
کاربرد آن در ارزیابی جامع عملکرد و رتبهبندی شرکتهای سایر صنایع کشور (غیر از
صنعت خودروسازی) را نیز ممکن و میسر کرده است.
خلاصه ماشینی:
"در مدل پیشنهادی، پس از مطالعة جامع ادبیات تحقیق، جهت تبیین جامعتر عملکرد شرکتها و تعیین دقیقتر نقاط قوت و ضعف شرکتها، به جای 4 مؤلفه مذکور در مدلهای BSC از شش مؤلفه اصلی بهره گرفته شده است.
از جمله مهمترین اهداف کاربردی رتبهبندی شرکتها را میتوان به شرح ذیل عنوان کرد: 1- امکان مقایسة شرکت با رقبا، تعیین نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصتها و تهدیدهای محیطی جهت کمک به تدوین استراتژیهای متناسب با محیط و توانمندیهای شرکت؛ 2- بهبود، ارشاد و هدایت عملکرد مدیران ارشد شرکت و واحدهای مختلف آن مبتنی بر ارزیابیها؛ 3- تجدیدنظر در سرمایهگذاریهای گذشته و تصمیمگیری در خصوص سرمایهگذاریهای جدید براساس رتبهبندیهای به عمل آمده مبتنی بر ارزیابی عملکردها؛ 4- کمک به اعتباردهندگان در انتخاب برترین شرکتها در اعطای اعتبارات آتی؛ 5- تجدیدنظر و تصمیمگیری در خصوص خرید و وفادار کردن مشتریان به شرکتهای برتر؛ 6- کمک به تجدیدنظر و تصمیمگیری دولت و سازمانهای دولتی در خصوص حمایت، مداخله، تنبیه یا تشویق و هدایت شرکتها.
جدول 2 نسبت موفقیت (میزان تأثیر) هر یک جنبه از ارزیابی جهت رتبهبندی شرکتها در نمونه آماری شماره جنبه (مؤلفه) ارزیابی نسبت موفقیت یا تأثیر حجم نمونه 1 مالی 767/0 75 2 فرایندهای داخلی (تولیدی) 666/0 73 3 نیروی انسانی 712/0 65 4 مدیریت 576/0 68 5 مشتری 721/0 72 6 توسعه و نواوری 705/0 62 میانگین کل 6912/0 _ برای آزمون فرضیه دوم از آزمون F (فیشر) و تحلیل واریانس یک عامله بهره گرفته شد تا در صورت معنادار بودن اختلاف تیمارها (مؤلفههای شش گانه مدل) از روش مقایسههای انفرادی میانگینها استفاده به عمل آید."