چکیده:
سلطان محمد،نقاش بیبدیل عصر صفویه،بیتردید یکی از ستارگان تابناک و نادرکار هنر ایرانی است که در خلق آثار نفیس و ماندگار خود،به بسیاری از ویژگیهای نقاشی ایرانی و رمز و رازهای نهفته در آن توجه داشته و در نهایت قدرت،به اجرای آن پرداخته است. دربار کیومرث،یکی از بهترین کارهای او و حتی نگارگری ایرانی است.توجه ویژه به شخصیت نخست داستان،ارتباط درست بین نگاره با متن-چه از نظر رنگ و چه از نظر ترکیببندی-ظرافت در ترسیم هرجزء از اجزای تابلو،گردش و هماهنگی بین اجزا،رمزها و نمادهای حساب شده از اثرش،همگی وسیلههایی بوده که او توانسته به دنیایی از همنشینی انسان و حیوان و کوه و صخره و درخت و...معنایی خاص بدهد و تابلویی بیافریند شگفتانگیز و زیبا!! در مورد این اثر باید اذعان داشت که،کل آفرینش در اثر سلطان محمد در حال زایش و نوشدن است.و چون گلی که تازه سر ز غنچه بر آورده و رسته،نشو و نما یافته است.هدف از تدوین این مقاله بررسی عناصر بصری آشکار و پنهان در جهت تفهیم و لذت بردن از این تابلو مخاطب 2L را یاری نماید یا به فکر وادارد. در راستای بیان این مقاله به پرسشهای زیر پاسخی هرچند کوتاه و در حد فهم نگارنده داده خواهد شد: 1.دربار کیومرثی که سلطان محمد آفریده،آیا وفادار به متن ادبی فردوسی بوده است؟ 2.بجز عناصر بصری آشکار،سلطان محمد از نمادها و لایههای پنهانی نیز در شرح تصویرش سود برده است؟ 3.ترکیببندی و برخورد با این عناصر در اثر سلطان محمد چگونه تبلور یافته است؟
خلاصه ماشینی:
(به تصویر صفحه مراجعه شود) بررسی یک اثر از سلطان محمد (بارگاه کیومرث) امیر فرید* چکیده: سلطان محمد،نقاش بیبدیل عصر صفویه،بیتردید یکی از ستارگان تابناک و نادرکار هنر ایرانی است که در خلق آثار نفیس و ماندگار خود،به بسیاری از ویژگیهای نقاشی ایرانی و رمز و رازهای نهفته در آن توجه داشته و در نهایت قدرت،به اجرای آن پرداخته است.
"2 در این تحقیق سعی شده با نگاه به لایههای پنهان در نگارهی دربار کیومرث و تطابق آن با منبع ادبیات داستان یعنی شاهنامه،هنرآفرینی سلطان محمد مورد بررسی قرار گیرد.
این نگارهی بیبدیل یکی از کارهای سلطان محمد نقاش است،که در وصفش باید گفت: او خالق دربار کیومرث است و بس.
اما این حادثه دور از آن تجملات است،چرا که این داستان(کیومرث)در دو بخش اساطیری شاهنامه سروده شده است بجز اینکه صراحت خود متن هم بوده که این حادثه در طبیعت رخ نماید.
تا جایی که فردوسی در وصف نزدیکی دد و دام و انسان به تخت پادشاهی سروده:"دو تا میشدندی بر تخت اوی" حضور شکوفه-همچنانکه در اغلب نگارههای ایرانی حضور دارد-در این اثر فلسفهی خاص نیز میباید چرا که-همان گونه که پیشتر اشاره شد-این حادثه با نو شدن زمین و فصل زایش رخ مینماید.
"01 وجود عناصر بصری قابل تاملی که در آثار گذشتگان به ویژه سلطان محمد دیده میشود،حضور کتیبههای خطی است که در بالا و پاین محدوده مشاهده میشود،که بجز بحث تعادل در صفحه مانند کمربندی رابطه ادبیات(روایت فردوسی)و تصویر(اثر سلطان محمد)را کامل مینماید،چرا که یکی از ارکان حیاتی در نقاشی ایران وجود خط در یک اثر بوده است و هنگامی که این کمربند(یعنی ادبیات،نقش،نگاره و خط) حفظ شده بود،شالوده فرهنگی و ادبی نقاشی نیز محکم بوده.