چکیده:
اهداف تعلیم و تربیت همواره در زمره بزرگترین مسائل تربیتی مورد بحث و بررسی
قرار گرفته است. درباره اینکه هدف یا اهداف تعلیم و تربیت چیست میان صاحبنظران
توافق نظر وجود ندارد و همین امر، زمینه مورد اشاره را مسئلهدار جلوه داده است. در
میان فلاسفه تعلیم و تربیت کسانی هستند که نسبت به اهداف تعلیم و تربیت رویکرد
جامع و کاملی دارند و ضروری است که همواره این رویکرد مورد توجه دستاندرکاران
نظامهای تربیتی قرار گیرد. از جمله بزرگترین آنها یکی افلاطون و دیگری فارابی است که
در این مقاله اهداف تعلیم و تربیت در نظر آنان بررسی و مقایسه شده است. اهداف تعلیم
و تربیت از دیدگاه افلاطون و فارابی در دو بخش کلی اهداف فردی و اجتماعی تقسیم
شده و اهداف فردی نیز به بخشهای فرعی اهداف جسمانی (بدنی)، ذوقی (هنری)،
اخلاقی، و عقلانی تقسیم شده است. پس از تشریح اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه دو
مربی، زمینههای مشترک و متفاوت میان این دو دیدگاه مورد بحث و بررسی قرار گرفته
است.
خلاصه ماشینی:
"نظامهای تربیتی از دیرباز هدفهایی را برای خود در نظر گرفتهاند؛ بنابراین هدف نیز همیشه به عنوان یکی از ارکان حیاتی و شاید مهمترین مسئله تعلیم و تربیت مطرح بوده و مورد بحث واقع شده است.
در این پژوهش، از میان فلاسفه و مربیان بزرگ تعلیم و تربیت، افلاطون به عنوان نخستین فیلسوفی که در باب تربیت سخن گفته و دارای یک نظام جامع تربیتی است (نقیبزاده، 1374) و فارابی که مؤسس فلسفه اسلامی (داوری اردکانی، 1374) و آثار وی مالامال از سخنان تربیتی است انتخاب شده و اهداف تعلیم و تربیت از نظر آنان بررسی و مورد مقایسه قرار گرفته است.
فارابی نیز که به معلم ثانی معروف است، با توجه به تلاش برای نزدیک کردن افکار افلاطون و ارسطو (و بنابراین اشتراک فکری قابل توجه با افلاطون) و نیز نزدیک کردن مبانی دین مبین اسلام و فلسفه یونان، یکی از معروفترین فلاسفه و مربیان مسلمان است که آراء تربیتی وی به ویژه در کتابهای معروفش اندیشههای اهل مدینه فاضله و سیاست مدنیه بیان شدهاند.
اهمیت هدف جسمانی تعلیم و تربیت برای فارابی تا آنجاست که او یکی از مهمترین ویژگیهای رئیس مدینه را - که کاملترین فرد در مدینه از جهت تربیت یافتگی در ابعاد گوناگون است - برخورداری از بدن سالم میداند (فارابی، ترجمه سجادی، 1361 ص 272).
ب. افلاطون و فارابی معتقدند رسیدن به فضائل اخلاقی در گرو کسب شناخت درست است و در این جهت فرد باید در مسیر تعلیم و تربیت صحیح قرار گیرد."