چکیده:
منطقه مورد مطالعه بخشی از سیستم مخروطافکنهای پرسیان است که در دامنه شمالی کوه کیامکی قرار دارد.وجود نهشتههای توفایی در پایین دست مخروطافکنه پرسیان،ارتباط آنها با سایر بخشهای سیستم مخروطافکنهای،سیستم توفازایی و روند کاهشی به جاگذاری توفاها مهمترین مسایل مطرح در این پژوهش هستند.بررسی منابع،بازدیدهای میدانی و کنترلهای زمینی امکان تعیین سن نسبی و تحلیل ساختار رخسارهای را فراهم آورد.براساس نتایج این پژوهش،ویژگیهای نهشتههای کربناتی منطقه،حاکی از ماهیت توفایی آنها است و نوعی پیوستگی بین تشکیل آنها و عملکرد سیستم مخروطافکنهای پرسیان وجود دارد که نتیجه آن تشکیل توفای مخروطافکنهای است.وجود توالی بین نهشتههای توفایی و کنگلومراها در ساختمان مخروطافکنه و تفاوت در ضخامت و گستره لایههای توفایی از مشخصات بارز منطقه مورد مطالعه است.یافتههای مقاله بر نقش آبهای زیرزمینی در تشکیل توفا، چشمهای بودن محیط توفازایی در گذشته و تغییر آن به محیط آبشاری در اواخر هولوسن تأکید دارد.تطبیق فازهای نهشتهگذاری در مخروطافکنه پرسیان با تقویم تغییرات اقلیمی کواترنری نشان داد روند تشکیل توفا در هولوسن روندی کاهشی بوده که این مسأله نه تنها میتواند به محققان عرصه تغییرات اقلیمی گذشته کمک نماید بلکه،خبر از اضمحلال تدریجی این سیستم در منطقه دارد که عملکرد انسان در بهرهبرداری از بخش فعال آن بر سرعت این تخریب میافزاید.
خلاصه ماشینی:
"تطبیق فازهای نهشتهگذاری در مخروطافکنه پرسیان با تقویم تغییرات اقلیمی کواترنری نشان داد روند تشکیل توفا در هولوسن روندی کاهشی بوده که این مسأله نه تنها میتواند به محققان عرصه تغییرات اقلیمی گذشته کمک نماید بلکه،خبر از اضمحلال تدریجی این سیستم در منطقه دارد که عملکرد انسان در بهرهبرداری از بخش فعال آن بر سرعت این تخریب میافزاید.
با این حال،بهطور کلی،لایههای تشکیلدهنده این توالی به شرح ذیل هستند: 1-لایه کنگلومرایی اول:این لایه که برونزد آن بیشتر در نیمه غربی و در امتداد دره رودخانه آسیاب خرابه دیده میشود،لایهای است نسبتا ضخیم(در ضخیمترین قسمت مشاهده شده 51 متر)که به صورت دگر شیب بر روی رسوبات تیپ فلیش کرتاسه قرار گرفته و ناهمواریهای قبلی را پوشش داده است بنابراین،دامنه تغییرات ضخامت آن زیاد است(شکل 6.
با کمی دقت در تغییرات محدوده و ضخامت توفاها در منطقه مورد مطالعه(شکل 5)به راحتی میتوان دریافت که در هر صورت،روند تشکیل توفا در منطقه روندی کاهشی بوده است و با قبول تطابق لایههای توفایی با دورههای گرم اواخر پلئیستوسن و هولوسن،تشدید این روند کاملا محسوس است و امروزه فقط در امتداد آبشار آسیاب خرابه شاهد برقراری سیستم توفازایی هستیم.
(2 با اینکه شواهدی از این کاهش دما در منطقه و همچنین سایر مناطق آذربایجان(دلال اوغلی،1831: 391؛مختاری،3831:241)دیده میشود ولی اثبات این موضوع نیازمند انجام مطالعات بیشتر و کرونولوژی دقیق است؛ 2-بهرهبرداری انسان از آبهای خروجی از حوضه آبریز و جلوگیری از ورود آن به سیستم مخروطافکنهای؛ 3-فروریزی بخش از دیواره مشرف به دره آسیاب خرابه و باز شدن دهانه چشمه جدید در محل تماس لایه فلیشی و نهشتههای کواترنری مخروطافکنهای در محل تفرجگاه آسیاب خرابه فعلی."