چکیده:
تپهها را از نظر شکل ظاهری به صورت کمی معرفی نمود.بهاینترتیب،هرچه ضریب شکل تپهها کوچکتر باشد،تراکم آبراههها کمتر و سطح تعادلی فرسایش آبی و بادی تپهها مرتفعتر بوده،تپه از نظر تغییرات دینامیکی پایدارتر است.شناخت بهترین وضعیت پایداری و تعادل تپه در برنامههای مدیریتی حایز اهمیت است.برای مثال در بهرهبرداری از تپهها به منظور استحصال گچ برداشت گچ به گونهای باشد که ضریب شکل تپهها افزایش نیابد. یکی از اشکال ناهمواریهای سطح زمین ناهمواریهای ایجاد شده در رسوبات تبخیری است که مجموعه تبخیری ورپشت-جنوب شرق اصفهان-نمونهای از این اشکال است. مجموعه مورد مطالعه به شکل تپه ماهورهای متعدد در محدوده حوضه نئوژن-کواترنر زون ایران مرکزی قرار دارد.شواهد ژئوشیمیایی بیانگر رسوبگذاری در بخشهای کم عمق محیط رسوبی میوسن و تشکیل مجموعه تبخیری حاوی رسها و رسوبات تبخیری نظیر ژیپس،انیدریت و نمک است که در زمان تشکیل به صورت یک واحد پیوسته بوده است،ولی به دلیل ساختمان سست و حساس نسبت به انواع فرسایش،باعث ایجاد انفصال در مجموعه و ایجاد چشمانداز تپه ماهوری کنونی گردیده است.مطالعه زمین ریخت شناسی بر روی مجموعه تبخیری منطقه مورد مطالعه،حاکی از وجود اختلاف در شکل تپههاست.در این پژوهش،به بررسی برخی عوامل ژئومورفیک در ایجاد این اختلافات پرداخته شده و ویژگیهای ریختشناسی تپهها به صورت کمی با استفاده از ضرایب پیشنهادی تعیین شده است.نتایج تحقیق حاکی از وجود ارتباط معنادار در سطح احتمال خطای کمتر از یک درصد،بین سطح تعادل فرسایش بادی و آبی با شکل تپههاست و هر چه کشیدگی تپهها بیشتر میشود،ارتفاع سطح فرسایشی کاهش مییابد.همچنین وجود ارتباط معنادار بین شکل تپهها و تراکم آبراههها در دامنه تپهها بیانگر تأثیر متقابل تراکم آبراهه با شکل تپههاست.بنابراین،با توجه به نتایج ارتباطات موجود میتوان پایدارترین
خلاصه ماشینی:
"در این تحقیق،با توجه به خصوصیات زمین ساختاری و زمین ریختشناسی به معرفی مجموعه تبخیری منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است و با سنجش شکل ناهمواریهای مجموعه تبخیری مورد مطالعه روابط موجود بین عوامل شکلشناسی استخراج شده است و تشابهات و اختلافات موجود به کمک این ابزار تحلیل شده و روشهایی برای مطالعه کمی اشکال ناهمواریها پیشنهاد گردیده است.
فرضیات تحقیق در غالب سؤالهای زیر مطرح شدهاند: الف)چه روابطی بین عوامل شکلشناسی تپهها برقرار است؟ ب)آیا از ضرایب شکل و تراکم آبراهه میتوان در مطالعات شکلشناسی کمی در ژئومورفولوژی بهره جست؟ ج)آیا اختلاف عوامل شکلشناسی کمی تپهها عامل ایجاد اختلافات در پایداری ناهمواریها است؟ د)آیا وجود علائم و شواهد خصوصیات زمین ساختاری مجموعه تبخیری مورد مطالعه میتواند به عنوان ابزار مدیریت چشمانداز قلمداد شود؟ برای تعیین خصوصیات ریختشناسی مجموعه تبخیری عوامل شکلشناسی به صورت زیر مدنظر قرار گرفته است.
یکی از این عوامل ضریب شکل تپه است که در این تحقیق معرفی شده است و با توجه به ارتباط معنادار موجود بین این عامل و ارتفاع سطح فرسایشی(عامل بررسی وضعیت فرآیند)میتوان پایداری هر تپه را مطالعه نمود.
جدول(3)دامنه تغییرات ضریب شکل تپه جهت ارائه ضریب کمی در مطالعات ارتباطسنجی (به تصویر صفحه مراجعه شود) درحالحاضر تعداد بیشماری سینهکاریهای متعدد برای اکتشاف و استخراج گچ در منطقه ایجاد گردیده است،لیکن با توجه به اختلاط ژیپس با سایر کانیها و رسها و همچنین فعال بودن فرآیند سولفاتسازی در منطقه،تولید گچ از کیفیت خوبی برخوردار نیست و برداشت گچ همچنان ادامه دارد."