چکیده:
در فقه و قوانین موضوعه ایران اصولا جنین در هر مرحلهای که باشد،سقط آن حرام و جرم انگاری شده و مرتکب به مجازاتهای مقرر محکوم میشود و البته قانون در موارد استثنایی سقط را مجاز دانسته است. اگر حکم عقل را برفرض از مستقلات عقلیه درنظر نگیریم،لیکن حکم شرع،یک حکم توفیقی و آمرانه است که اشخاص نمیتوانند برخلاف آن تراضی و توافق نمایند.در موارد استثنایی از باب قاعده الضرورت تبیح المحظورات و در تکمله آن الضرورت تقدر بقدرها،میتوان در تزاحم دوران امر بین دو محذور(مرگ مادر و اسقاط جنین پیش از چهارماهگی)اسقاط جنین را تجویز کرد. پژوهش این مقاله از نوع توصیفی،تفصیلی با بررسی اسناد(آیات،روایات و قوانین موضوعه)کتابخانهای میباشد. میدانیم براساس آیه«انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج»(انسان2/)منشأ انسان عینی،نطفه و جنین روح دمیده شده در آن میباشد،ازاینرو جنایت وارده در هر مرحله جنینی به نوعی جنایت بر انسان بیدفاع تلقی شده و عقلا و شرعا ممنوع است. پدیده سقط جنین از گذشتههای دور در میان انسانها رواج داشته و در جهان متمدن امروز یک آسیب مشترک تلقی میشود و به انگیزههای مختلف اجتماعی،اخلاقی،اقتصادی نسبتا شایع شده است. امروزه کشورها در برخورد با مسئله سقط جنین تصمیمات متفاوتی را مقرر نمودهاند؛برخی از آنها تجویز،برخی منع و برخی تحت شرایطی اجازه میدهند.
خلاصه ماشینی:
"(زیدان،المفصل فی احکام المراه و بیت المسلم،ج 3،صص 321-221) محمد طبیب نجار مینویسد:بعد از نفخ روح به اجماع فقهای مذاهب مختلف سقط عمدی جنین حرام است و اما قبل از نفخ روح،برخلاف بعضی از آرا،قول عدم جواز آن بدون عذر ترجیح داده میشود و از عذرهایی که در اینجا پذیرفته میشود،هنگامی است که بارداری سلامت و یا جان مادر را تهدید کند و سقط جنین بهمنظور رهایی از تعدد فرزندان و یا مشکلات اقتصادی عذرشرعی محسوب نمیشود.
(مهرپور،ص 922) آیة الله سیستانی،اسقاط بعد از ولوج را مطلقا جایز نمیداند و میفرماید:«اسقاط حمل بعد از ولوج روح به هیچ سبب و دلیلی،بر زن جایز نیست ولی قبل از ولوج روح درصورتیکه ادامهی حمل برای مادر،ضرر یا حرج تحملنکردنی داشته باشد،جایز است»(حکیم،الفقه للمغتربین،ص 362) 3-سقط جنین در بیماریها و ناهنجاریهای جنینی در دیدگاه فقه شیعه بیماریها و ناهنجاریهای جنینی که ممکن است موجب تولد جنین ناقص الخلقه شود از انگیزههای دیگر سقط جنین است که فقهای شیعه نظرات گوناگونی را در این مورد مطرح کردهاند.
(موسوی خمینی،استفائات از محضر امام خمینی،ج 3،ص 092) اما بعد از دمیده شدن روح طبق نظر بیشتر فقهای امامیه سقط جنین حرام است هرچند حرج شدیدی بر پدر و مادر وارد شود؛زیرا انسان زنده بر آن اطلاق میشود و همانطور که کشتن انسان ناقص الخلقه پس از ولادت جایز نیست قبل از ولادت و پس از ولوج روح و صدق انسان کامل بر آنجایز نیست."