چکیده:
هدف اصلی این مقاله تحلیل گزیدههایی از کلام امام علی علیه السلام برمبنای دو اصل مهم زبانشناسی متندار1یعنی انسجام متنی2و توازن3می باشد.انسجام یکی از مشخصههای متن است که روابط دستوری و یا واژگانی بین عناصر متن ایجاد میکنند و پیوستگی معانی و مفاهیم متن را ممکن میسازند.توازن یک فرآیند ادبی است که از طریق تکرار کلامی4حاصل میآید و در سه سطح آوایی،واژگانی و نحوی طبقهبندی میشود(نک ویدوسون،1975،صص 27-46؛یاکوبسن،1967،صص 296-322).در این مقاله سعی بر اینست که حقیقت عبارت«نهج البلاغه»که همانا«روش زیبای سخن گفتن»است با ارائه نمونههایی از سخنان آن حضرت تلألؤ یابد.
خلاصه ماشینی:
"8برخی معتقدند،توازن یک استراتژی اختیاری01و مهم انسجام نحوی است9؛برخی نیز براین باورند که توازن یک استراتژی اختیاری01و مکانیزم زینتافزایی(آرایهای)است که بمنظور ایجاد تأثیر ویژهء بلاغی11بواسطهء برقراری پیوستگی مابین جملات یک متن مورد استفاده قرار میگیرد21؛توازن را میتوان صرفا نوعی اسباب انسجامی تلقی کرد که بعد دیگری به بافتار متن631میافزاید.
در نمونه زیر انطباق ساختهای نحوی با تکرار ساختاری تلفیق شده و زیبایی خاصی به صورت و معنی بخشیده است: دست از این بیش که دارد که ما زاری از این بیش که دارد که ما (نظامی) 3-تحلیل عملی نمونههایی از نهج البلاغه* تحلیل را،بدلیل سهولت،از کلمات قصار آن حضرت آغاز میکنیم و بتدریج نمونههای طولانیتر را مورد توجه قرار میدهیم.
توازن واژگانی،در آغاز هریک از جملات نیز بچشم میخورد؛بدین معنی که در سطح نحو،یک ساخت نحوی ثابت(فعل مضارع- عبارت حرف اضافهای)در تمام جملهها بطور هماهنگ و یکنواخت تکرار میشود و به گفتنی است این ترتیب نوعی نظمآفرینی در سخن اعمال میگردد.
) با تأمل و تعمق در نمونههای پیشین(که در نهج البلاغه فراوان یافت میشود)پی میبریم نوعی ثبات و یکدستی و همسانی در الگوهای انسجام و توازن مشاهده میشود، بطوریکه میتوان چنین استدلال کرد که در آن نمونهها،متکلم با ادای جملهای انتظاراتی در مخاطب ایجاد میکند که در اساس پیشبینی و یکدلی او را با ما بقی پیام پیریزی میکند و هیچ عضو زبانی نامتجانس سد راه جریان یک نوع یکنواخت و سهل الهضم پیام نمی گردد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) در این نمونه نکات زیادی قابل بحث میباشد که به چند مورد اشاره میکنیم: الف-عناصر انسجامی و توازن به حدی فشرده و همساز به کار گرفته شده که امکان هیچگونه کاهش یا افزایش در متن باقی نمانده است."