چکیده:
پیروی از هنجارهای دینی و اجتماعی، موجب برقراری هر چه بیشتر نظم در امور مختلف و پیشرفت جامعه از جمله تقویت بنیههای علمی، فرهنگی و اقتصادی آن است. هر جامعه و یا گروه قواعد، قوانین و آداب و رسوم خاصی برای ایجاد روابط با یکدیگر و انجام امور فردی و اجتماعی خود دارند که به آن «هنجار» میگویند. شناخت هنجارها و ناهنجاریها و موضوعهای مربوط به آن، از جمله علل عدم پیروی از هنجارها(ناهنجاری) میتواند در کنترل ناهنجاری و حفظ و تقویت ارزشها و هنجارهای مفید مؤثر باشد.بسیاری از سخنان امام علی( در نهجالبلاغه حاوی موضوعها و مسائل اجتماعی است. همچنین مطالب این کتاب گویای چگونگی عملکرد آن حضرت در اجرای احکام و حدود الهی و مواجهه با هنجارها و ناهنجاریهای اجتماعی است. از این رو در این مقاله، پس از توضیح مختصر در مورد هنجار و علل پیروی از آن، دیدگاه نهجالبلاغه در مورد بعضی از عللی که از نظر جامعهشناسی موجب عدم پیروی از هنجارهاست، بیان شده و مهمترین علل عدم پیروی، یعنی عدم وجود هنجار، ناآگاهی و عدم درک فواید پیروی از آن تبیین شده است. بیتوجهی به اصول تربیتی صحیح و آماده نبودن برای دگرگونیها و بحرانها نیز از این عواملاند.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله، پس از توضیح مختصر در مورد هنجار و اهمیت و علل پیروی از آن، عوامل عدم پیروی از هنجارها با استفاده از کل نهجالبلاغه و استعانت از آیات قرآن کریم، در قالب اصطلاحات و عناوین رایج در علوم اجتماعی تبیین شده است.
مهمترین عوامل پیروی از هنجارها پس از اعتقاد به مفید بودن هنجار و آگاهی از کارکرد آن، وجود انواع مراقبتهاست: جوامع انسانی به منظور حفظ نظام و اجرای قوانین و مقررات رسمی یا غیررسمی خود، همچنین به منظور پیشگیری از ناهنجاری و انحراف، تدابیری میاندیشند، و یا به طور طبیعی، رفتارهایی انجام میدهند که به آن، مراقبت اجتماعی میگویند.
انجام این امر به طور وسیع و گسترده در جامعه، بهخصوص پخش برنامههای تلویزیونی و تشویق و ترغیب مردم به آن موجب میشود که برنامهها و قواعد قرآنی و دینی به هنجارهای اجتماعی تبدیل شود، و مشکلاتی که مربوط به عدم وجود هنجار میشود، رفع گردد.
6. تضاد هنجاری هر گاه در بین گروه یا گروههایی از مردم چند گونه نظم و یا هنجار متضاد وجود داشته باشد، به طوری که رعایت یکی از هنجارها موجب نقض دیگری شود، این وضعیت، تضاد هنجاری است که علت عدم پیروی از بعضی هنجارهای متضاد و یا همة آن هنجارها خواهد بود.
قوانین غیررسمی: آیات و روایات بسیاری در مورد آداب معاشرت، مهمانداری، مهمان شدن، مسافرت، ازدواج، و موارد دیگر وجود دارد که میتوان با تنظیم آنها با استفاده از علم جامعهشناسی و روانشناسی، و توجه به آداب و رسوم صحیح اجتماعی، هر گونه خلأی را در زمینة عدم وجود هنجار در روابط اجتماعی پر کرد."