چکیده:
شبکه شهرها به عنوان اصلی ترین مکان استقرار جمعیت و موثرترین مکان در جابهجایی های جمعیت، از اهمیت زیادی در برنامهریزیها برخوردار است. پرسش اصلی این مقاله این است که اندازه بهینه جمعیت در شهرها کدام است وچگونه می توان تعادل جمعیتی را در یک محدوده جغرافیایی ایجاد کرد؟ نویسنده با پیش بینی جمعیت شهرهای منطقه آذربایجان تا افق 1400 و برنامهریزی برای آن بر اساس مدل رتبه ـ اندازه تعدیلی متناسب با میزان کشش پذیری و درجه آنتروپی شبکه شهری، جمعیت بهینه افق 1400 را ارائه و سیاستهای لازم را برای افزایش یا کاهش نرخ رشد جمعیت شهرها در جهت ایجاد تعادل فضایی جمعیت آذربایجان در افق مورد نظر، مطرح نموده است.
During the recent decades، regional equilibriums and balanced distribution of the population have been one of the great concerns for the planners and regional development thinkers. In this way، cities as the main place of habitation and the most effective place in population movement، has got a significant position. Therefore، the main question of the paper is as follows: what is the optimized amount of the population in the cities? And how the population of a region can be equilibrated? Predicting the population in cities of the district of Azerbaijan within the 2022 Prospective and its planning based on rank – amount modification model appropriate with the elasticity and anthropy of the urban network، the author suggests the optimized amount of the population of the Azerbaijan cities and consequently to create an equilibrated spatial، he introduces the required policies to increase or reduce the rate of population growth in Azerbaijan.
خلاصه ماشینی:
پرسشاصلی این مقاله این است که اندازه بهینه جمعیت در شهرها کدام است و چگونهمیتوان تعادل جمعیتی را در یک محدوده جغرافیایی ایجاد کرد؟نویسنده با پیشبینیجمعیت شهرهای منطقه آذربایجان تا افق 1400 و برنامهریزی برای آن بر اساس مدلرتبه-اندازه تعدیلی متناسب با میزان کششپذیری و درجه آنتروپی شبکه شهری،جمعیت بهینه افق 1400 را ارائه و سیاستهای لازم را برای افزایش یا کاهش نرخرشد جمعیت شهرها در جهت ایجاد تعادل فضایی جمعیت آدربایجان در افق موردنظر،مطرح نموده است.
بر اساس مدل تعدیلی رتبه-اندازه در افق1400،در مجموع،برای ایجاد تعادل در شبکه شهری افق 1400 باید حدود 650 هزار نفرجمعیت از شهرهای این طبقه کاهش و به جمعیت سایر شهرهای منطقه بخصوص شهرهایمیانی اضافه گردد.
براساس تحلیلهای انجامشده،با اضافه شدن این شهرها به شهرهای بالای 100هزار نفر و تحلیل آنتروپی آنها،درجه آنتروپی از 0/8 به 0/793 کاهش مییابد که حاکی ازنامطلوب شدن روند تعدیل شبکه شهری و تأثیر توزیع این شهرها بر نامطلوبتر شدن شبکهشهری است.
یکی از ویژگیهای این طبقه از شهرها،توزیع نامنظم جمعیت شهری بین آنهاست؛بهطوری که با اضافه شدن این طبقه از شهرها به مجموعه شهرهای بالای 50 هزار نفر منطقه،درجه آنتروپی از 0/793 به 0/77 کاهش مییابد.
بر اساس نتایج تحلیل رتبه-اندازه تعدیلی،انتظار میرود با روند رشد فعلی،جمعیتشهرهای منطقه به حدود 499 هزار نفر ارتقا یابد که در صورت وقوع چنین اتفاقی،تمامشهرهای این طبقه با کمبود جمعیت طبق مدل،روبر خواهند بود و بر اساس نتایج مدل،اینطبقه از شهرها حدود 144246 نفر کمبود جمعیت خواهند داشت که نیاز است ضمن توسعهزیرساختها و خدمات،با جذب جمعیت سرریز شهرهای بزرگ و کاهش مهاجرتها،سطحجمعیتپذیری خود را افزایش دهند تا به اندازه جمعیتی مدل ارتقا یابند.