خلاصه ماشینی:
"مسائل مطرح در مورد مرزهای ایران و شوروی که در فصل اول بخشدوم کتاب مورد بررسی قرار گرفته است،در مقیاس با دیگر مسائل مرزیایران در آن دوره مسائل فوق العاده مهمی نبودند؛از موضوع قصبۀ فیروزهو آبهای مرزی سرحدات شمالی شرقی سخن در میان است و موضوعبیلهسوار و باز هم مسائل آبهای مرزی در بخش غربی این سرحداتکه به رغم تلاشهایی چند برای رسیدگی به آنها،حل و فصل نهاییآنها به دورۀ محمد رضا شاه موکول شد(صص 263-231).
اگرچه همانگونه که در این بررسی آمده است،علت و انگیزۀ اتخاذیک چنین تصمیمهای ناگهانی و مبهم،هنوز روشن نیست ولی شایدیکی از علل اصلی آن را بتوان در شکست و ناکامی اولین و مهمترینمصاف سیاسی آن روزگار جستوجو کرد،یعنی به نتیجه نرسیدنرویارویی ایران و بریتانیا بر سر مسائلی چون اعادۀ حق حاکمیت کشوردر خلیج فارس و تجدید نظر در مفاد قرارداد دارسی در نیمۀ دوم دهۀ1300 و اوایل دهۀ بعدی که بر همان اساس،پیشتر خاطر نشان شد کهشاید بهتر آن میبود که فصل مربوط به خلیج فارس(همراه با اشارهایبه دیگر ابعاد رویارویی)در آغاز بخش دوم کتاب مورد بررسی قرارگیرد."