چکیده:
مقاله ابتدا به سیر تحول «نقش پنداری» از انسان های مقابل رسانه ها پرداخته و تفاوت هر یک از آنها را نشان داده است؛ تفاوتی که در منابع علوم ارتباطات، به ترتیب تاریخی، با اصطلاحاتی همچون مخاطب، گیرنده ، مصرف کننده و اخیرا، ارتباط گیر معرفی می شده است. و بر این نکته تاکید شده که تغییر تصور «انسان مقابل رسانه ها» از موجودی منفعل به موجودی فعال، حاصل تحولاتی است که جهانی شدن مهم ترین آنهاست. بارزترین خصلت ارتباط گیر، استقلال او در «انتخاب مبتنی بر نیازهای ارتباطی» است و به موازات تحولات دهه های آینده در حوزه ICT، توان گزینشگری او به شدت افزایش خواهد یافت و او به «ارتباط گیر گزینشگر» تبدیل خواهد شد. به دلیل تاخیر کشورهای در حال توسعه در دستیابی به رسانه های جدید و در واقع، تاخیر در ورود به عصر کهکشان گوتنبرگ و کهکشان مارکنی نگاه فرستندگان پیام در کشورهای در حال توسعه به آن سوی رسانه ها، همچنان نگاه مخاطب محور است و در نتیجه، سیر تحول «نقش پنداری» از انسان های مقابل رسانه ها از «مخاطب» به «ارتباط گیر» طی نشده است. پدیده «مخاطب پنداری» در برخی کشورهای در حال توسعه، در آینده، به تامین نیازهای بومی رسانه ای ارتباط گیران آنان آسیب های جدی وارد خواهد کرد و باعث خواهد شد که زمینه برای رویکرد به تولیدات رسانه های بیگانه فراهم شود و در نتیجه، ویژگی های فرهنگی به گونه ای ناخواسته تغییر کند.
خلاصه ماشینی:
"با این مقدمه دربارۀ مسئلۀ بحث شده در مقالۀ حاضر،میتوان گفت که این تأخیرطولانی به از دست رفتن فرصت کافی برای شناخت تفاوت انسانهای حاضر در آن سویرسانههای کلاسیک-مانند روزنامه،رادیو و تلویزیون-و اخیرا فناوریهای نوین ارتباطی،اطلاعاتی با انسانهای نشسته در آن سوی رسانههای سنتی-همچون میز خطابه-منجرشده است و در نتیجه،پدیدهای ظهور کرده که میتوان آن را«مخاطبپنداری»نامید.
نکتهای که آیت الله محمد تقی مصباح یزدی نیزدر یکی از سخنرانیهای خود در سال 1376،خطاب به طلاب و روحانیون حاضر در تالارمؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)به آن اشاره کرد و گفت:«وسایل ارتباطی کهجدیدا کشف شده و یک شاخهاش اینترنت است،بابی عظیم از دنیایی جدید را به رویبشر گشوده و نزدیک است زندگی بشر را به کلی متحول کند...
در آذر سال 1376،آیت الله مصباح یزدی در یکی از مناسبتها،در سخنرانی خود ضمنهشدار به جامعه از افراط و تفریط و دلباختگی و تحریم فناوریهای نوین اطلاعاتی-ارتباطی،آنها را«شمشیر دو دم و نعمت خداوند برای آزمایش بشر»نامید و گفت:«معمولادر برخورد با این پدیدههای نو که امکانات جدیدی را،به خصوص در زمینۀ ارتباطات واطلاعرسانی در اختیار میگذارد،دو نوع برخورد افراطی و تفریطی وجود دارد:کسانیچنان دلباخته و خودباخته میشوند که گویی این اوج کمال انسانی است و کسانی کهاز این وسایل و فناوریها بهرهمندند،کاملترین انسانهایند و باید در حد پرستش به آنهااحترام گذاشت و به هر بها،خضوع و خشوعی که شده،باید از آنها استفاده و در مقابلشانکرنش کرد."