چکیده:
هدف از این مقاله توضیح رابطه میان برنامه های دینی و غیردینی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، با دینداری در سطح جامعه است. برای رسیدن به هدف مقاله، در ابتدا مفاهیم مورد نیاز شامل برنامه دینی، برنامه غیردینی، تلویزیون دینی و تلویزیون ایدئولوژیک توضیح داده می شود؛ سپس با مراجعه به چند نمونه از انواع برنامه هایی که در طیفی از برنامه های غیردینی تا برنامه های دینی قرار می گیرند، چگونگی اثرگذاری آنها بر مخاطب در شکل دهی تعریفی از دین به عنوان دین منحصر در حوزه خصوصی، یا دین فعال در هر دو حوزه عمومی و خصوصی مورد بررسی و توجه قرار می گیرد. در این مقاله نشان داده می شود از انواع برنامه های صرفا دینی، صرفا سرگرم کننده و دینی رسانه ای شده، نوع سوم مطلوب تلویزیون دینی است.
خلاصه ماشینی:
"برای توضیح دیدگاه نظری این مقاله درخصوص تلویزیون ایران با انتساب مفهوم رسانهدینی-ایدئولوژیک به آن،بحث را ادامه میدهیم و برای نشان دادن نتایج آن لازم است ابتداتوضیح داده شود که یک رسانه دینی و یک رسانه ایدئولوژیک چه ویژگیهایی دارد و رسانهدینی-ایدئولوژیک چگونه ترکیبی خواهد بود؟ لف-رسانه دینی هدف رسانه و برنامه دینی آگاهی مخاطبان از مبانی دینی با استفاده از روشهایی چوناطلاعرسانی،سخنرانی،استدلال،بحثهای دینی و نیز ترغیب مخاطبان به انجام عملیدستورات فردی و اجتماعی دین است.
تأثیر خصوصیات گفته شده بر مخاطب این است که تلویزیون با پخش مستقیم مراسمدینی نهتنها به هدف خود که دینیتر کردن جامعه است نائل نخواهد شد،بلکه به ادعای اینمقاله برعکس،با توجه صرف به مخاطب متدین و راضی نگه داشتن آنان،سایر افراد کمتردینی و کمتر معتقد را به سمت دوری از دین سوق خواهد داد.
امید است این قسمت از بحث نشان داده باشد چگونه برنامههای دینی تلویزیون دینی-ایدئولوژیک برخلاف اهداف خود عمل کرده و نهتنها مخاطب را دیندارتر نمیکنند،بلکهناخواسته وی را از دین مورد تبلیغ خود دلزده و دور میکنند.
اگرچه این خواستۀ تلویزیون دینی-ایدئولوژیک نیست،اما از وجهایدئولوژیک آن است که به چنین برنامههای سرگرمکنندهای تن میدهد زیرا سبب مشغولشدن فکر مخاطب به موضوعات پیشپاافتاده و مسائل کماهمیت شده و توجه آنها را ازمسائل و معضلات اجتماعی که میتواند منجر به بروز نوعی واکنش شود،منصرف میسازد.
تیجهگیری به عنوان جمعبندی در این قسمت میتوان گفت کارکرد اصلی تلویزیون دینی-ایدئولوژیکبرخلاف انتظار و ادعایش نه ترویج و تعمیق دین در جامعه-که با برنامههای مستقیم دینیآنطور که گفته شد به این هدف نائل نمیآید-که ترویج ناخواسته دینگریزی-نتیجه ناخواسته پخش برنامههای دینی مستقیم و برنامههای صرفا سرگرمکننده-و حفظ وضع موجود-به دلیل وجه ایدئولوژیک این رسانه به نفع طبقه حاکم-است."