چکیده:
هویت ملی از مباحث مهم و برجسته در دنیای امروز است. نیاز به آن و احساس تعلق، وفاداری و گرایش به سمت آن از ضرورت های انکارناپذیر در هر جامعه ای محسوب می شود. با توجه به اینکه نظام آموزش و پرورش در همه کشورها بزرگ ترین نیرو و سرمایه انسانی را در اختیار دارد، می تواند یکی از بهترین راه های تحکیم و تقویت هویت ملی به شمار آید و برنامه های درسی به عنوان یکی از ارکان اصلی این نظام می توانند نقشی محوری و کلیدی در شکل گیری هویت ملی ایفا کنند. با توجه به موارد فوق، هدف اصلی این تحقیق بررسی جایگاه هویت ملی در نظام آموزش و پرورش است. به این منظور ابتدا به طور مقایسه ای هویت ملی در نظام آموزش و پرورش ایران و دیگر کشورها مورد واکاوی قرار گرفته و سپس علل ضعف هویت ملی در نظام آموزش و پرورش ایران بیان شده است. در ادامه با موشکافی در اهداف کلی و آموزشی سه مقطع، میزان توجه به مقوله هویت ملی در بیان این اهداف مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان داد در اهداف تصریح شده برای نظام آموزشی ایران، هویت ملی از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و با توجه به تاثیرگذار بودن این مقوله در سایر زمینه هایی که به توسعه و تحکیم کشور مربوط است، نیاز به تجدیدنظر و بازاندیشی دارد.
خلاصه ماشینی:
"ازسوی دیگر میتوان عوامل زیر را به عنوان ضعف شدید نظام آموزشی ایران در زمینه هویت ملیدر زمانی که این مفهوم به شدت از سوی جهانی شدن در معرض تهدید است برشمرد: @عدم سازگاری میان سه هویت دینی-اسلامی،تاریخی-جغرافیایی،و جهانی(ربانی،1382)؛ @عدم توافق در مؤلفههای هویت ملی که امکان تقویت و توجه به آن را در برنامههای درسیو اهداف نظام آموزشی کاهش داده(لقماننیا،1388)؛ @ضعف آموزش و پرورش در توجه به فرهنگ اصیل ایرانی و جذب در فرهنگ بیگانه(کفاش و فریدی،1375:12 و توکلی نیک،1380)؛ @پایین بودن احساس تعلق به هویت ملی در تمام دورههای تحصیلی و عدم توانایی نظامآموزشی در ایجاد آگاهی و حس تعلق به هویت ایرانی(طالبی،1378)؛ @رضایتبخش نبودن وضعیت برنامههای درسی در ایفای نقش هویتبخشی خود چه درعرصه فردی و چه در عرصه اجتماعی و ملی(ربانی،1382)؛ @کاهش وجود احساس تعلق به هویت ملی از ابتدایی به راهنمایی و از راهنمایی بهدبیرستان(طالبی،1378).
از 95 هدف آموزشی در دوره ابتدایی در 8 حیطه،فقط میتوان به 8 مورد به شکلمستقیم و غیر مستقیم اشاره نمود که به قرار زیر هستند: *با برخی از آثار معروف هنری آشناست؛ *برخی از آداب فرهنگی و اجتماعی اسلامی-ایرانی را میداند و برای آنها ارزش قائلاست؛ *خدمت کردن به میهن و مردم خود را دوست دارد؛ *نظام جمهوری اسلامی ایران را میشناسد،به پرچم کشور احترام میگذارد و سرود ملیرا از حفظ میخواند؛ *اهمیت استقلال و آزادی را در پیشرفت جامعه درک میکند؛ *اقوام مختلف ایرانی را میشناسد و با آن احساس همبستگی میکند؛ *با مفهوم وحدت و امنیت ملی آشناست؛ *با زبان فارسی آشنایی دارد و میتواند از کتاب و روزنامه استفاده کند."