چکیده:
یکی از ابعاد مهم تدریس در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی که چندان مورد توجه قرار نگرفته است، نقش روابط انسانی در اثربخشی تدریس اعضای هیات علمی است. بر این اساس در این مقاله، ابتدا به شناسایی نشانگرهای روابط انسانی از دید استادان نمونه کشوری و پس از آن به تعیین میزان تحقق این نشانگرها در عملکرد تدریس اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان پرداخته می شود.
روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و از منظری دیگر کمی- کیفی است. در بخش کیفی با استادان نمونه کشوری مصاحبه شده است و در بخش کمی عملکرد اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان به وسیله پرسش نامه محقق ساخته مورد بررسی قرار گرفته است. دو جامعه تحقیق شامل استادان نمونه کشوری دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان و علوم پزشکی اصفهان؛ و اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان است. برای انتخاب استادان نمونه کشوری، با توجه به حجم کم جامعه (n=20) نمونه گیری صورت نگرفت و با 15 نفر از آنان مصاحبه شده است. برای انتخاب اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان، از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم استفاده شده است. حجم این جامعه در سال تحصیلی 84-83 تعداد 395 نفر بود که از میان آن ها 58 نفر انتخاب شده است. برای ارزیابی عملکرد افراد انتخاب شده، 1245 دانشجوی زن و مرد سال های سوم و چهارم مقطع کارشناسی در تحقیق شرکت داده شدند.
یافته های تحقیق نشان داد که در بخش کیفی، استادان نمونه کشوری بر چهار مقوله نقش و اهمیت روابط انسانی در تدریس دانشگاهی، پرهیز از نگاه ابزاری و ضرورت داشتن تلقی انسانی از دانشجویان، تبیین حدود روابط استاد و دانشجویان و توجه به دانشجویان دارای مشکلات تحصیلی تاکید داشته اند. در بخش کمی، اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان با کسب نمره 3.96 بیش از معیار تعیین شده (3.5) به نشانگرهای روابط انسانی توجه داشته اند. عملکرد اعضای هیات علمی برحسب سه متغیر دانشکده، مرتبه علمی و سابقه تدریس تفاوت معناداری نداشته است.
خلاصه ماشینی:
"در منابع مربوط به تدریس،ویژگیهای متعددی برای استاد ذکر شده است،اما در این مقالهویژگیهایی مورد توجه قرار گرفته است که به نقش روابط انسانی در تحقق تدریس اثربخش مربوطباشد.
برایناساس،مهمترین صفات و خصوصیاتی که استاد در زمینهی روابط انسانیباید دارا باشد به شرح زیر است: *تواضع *مدارا و خونسردی *محبت به دانشجویان *عدالت و انصاف *پرهیز از منتگذاری بر دانشجویان *مشورت با دانشجویان و نظرخواهی از آنان با توجه به اهمیت این امر و با توجه به اینکه در منابع اسلامی نیز نکات و دلالتهای ارزشمندیدر زمینهی روابط انسانی حاکم بر فرآیند تعلیم و تربیت بهطور عام و تدریس به معنای خاص وجوددارد،در ادامه با بهرهگیری از این منابع،نقش استاد در ایجاد روابط انسانی مطلوب با دانشجویان موردبحث واقع شده است.
یکی از استادان ضمن آنکه روابط انسانی را مساله مهمی تلقی نموده این نکته را کرده نمودهاست که اگر استاد روابط عمومی خوبی با دانشجویان داشته باشد در کیفیت کار او بسیار تاثیر دارد(مصاحبهشونده شماره 12:خردادماه 83).
5. اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان برحسب دانشکده،مرتبه علمی و سابقه تدریس تاچهمیزان نشانگرهای روابط انسانی را در تدریس مورد توجه قرار میدهند؟ گویههای مربوط به این سؤال 9 مورد است که خلاصه آن همراه با پاسخهای دادهشده توسطدانشجویان در جدول شماره 1 ارائه شده است.
با عنایت به یافتههای این پژوهش و از آنجا که اعضای هیات علمی در حیطهیروابط انسانی عملکرد قابلقبولی داشتهاند پیشنهادهای زیر ذکر میگردد: *از آنجا که در سطح دانشگاه،دانشجویان به لحاظ هوش،استعداد و دیگر ویژگیهای شخصیتیمتفاوتند ممکن است برخی از آنان به لحاظ تحصیلی کمتر از حد انتظار عمل نمایند."