چکیده:
پیشرفت خارقالعاده و روبه تزاید بشر در علوم تجربی، تأثیرات مختلفی در زندگی او
داشته و جنبههای مختلف زندگی فردی و اجتماعی وی را پوشش داده است؛به گونهای که
میتوان ادعا کرد در روزگار ما یافتههای فناوری نوین، جهت دهنده اصلی سیر تاریخ
بشری است.از طرف دیگر چون فقه اسلامی دستور العمل زندگی است، ناچار دستخوش تغییرات
و تحولاتی میشود، ولی بررسی دامنه این تحولات آنگونه که هم اصول اسلامی محترم
باقی بماند و هم نیازی روز بشر به صورت معقول و منطقی رعایت شود، بحث بسیار مهمی
است که متأسفانه به وجهی شایسته بدان توجه نشده است.دانش نجوم، از پیش قراولان پیشرفت علوم تجربی است و از آنجا که جزو نزدیکترین
دانشها به ریاضیات است، در مرتبه یقینآورترینعلوم نیز ارزیابی میشود.بنا بر این یافتههای نجومی جدید، که با ابزار نوین به
دست میآید، دارای ارزش انکارناپذیر علمی است.
خلاصه ماشینی:
"مرحوم نراقی(ج 10، ص ص 407 و 411)پس از رد حجیت گفته منجمان در باره هلال-به خاطر اینکه اطمینانآور نیست-میفرماید:گاهی[پیشبینی منجم]به خاطر گفته پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رد میشود که میفرماید:«من صدق کاهنا او منجما فهو کافر بما انزل علی محمد»، و این استدلال مردود است؛زیرا علم نجوم دانشی است که در آو ورود کواکب به بروج مختلف و آثار و مقارنات و حالات ستارگان بررسی میشود.
طبق این فتوا مسافرت به کره ماه و اقامت در ایستگاههای فضایی نیز حرام است؛چون در آن مناطق روز و شب متعارف وجود ندارد!از آن گذشته، طبق همین ملاک، چون در شهرهایی که عرض جغرافیایی بیش از 50 درجه دارند- مانند لندن، هامبورگ، استکهلم و مسکو-در اواخر بهار و اوایل تابستان، شب به صورت کامل تاریک نمیشود و شفق(بین العاشئین)به فلق (بین الطلوعین)متصل میشود، روزه ماه رمضان وقتی که به اول تابستان بیفتد، واجب نیست!زیرا ملاک شروع روزه و آغاز زمان امساک، تحقق فجر شرعی است، و از آنجا که آیه کریمه میفرماید:«و کلوا و اشربوا حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر(بقره/187)»، و چون چنین تبینی در آن فصل در مناطق مزبور حاصل نمیشود، پس جواز اکل و شرب نیز غایتی ندارد!از این فتوا ضعیفتر، در باب نماز در قطبین، فتوایی است که میگوید باید به افق نزدیکترین امکنه مراجعه کرد، غافل از آنکه تغییرات طول روز و شب در کره زمین بتدریج با افزایش عرض جغرافیایی ایجاد میشود و نزدیکترین محلی که هم شب و هم روز دارد، دارای شب و روز غیرمتعارف است؛ فیالمثل در تابستان، شب یک ثانیهای دارد یا در زمستان، روز یک ثانیهای!راه حل انسدادی میتواند مشکل را بسادگی حل کند؛با فرض وجوب نماز و اینکه خطابات، تنها شامل موارد متعارف در زمان شارع مقدس بوده است، وجوب نماز در مناطقی که وقت غیرمتعارف دارند، طبق روز عرفی خودشان تنظیم میشود."