چکیده:
در گذشته، سواد را بیشتر تواناییخواندن، نوشتن، و حساب کردن
میدانستند ولی در عصر حاضر با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تولید و توزیع
اطلاعات متنوع، ظهور شبکهها، پایگاههای اطلاعاتی و چند رسانهایها، و نیاز بیشتر
انسان به اطلاعات، مفهوم سواد تغییر یافته است.مفهوم سواد در جامعه اطلاعاتی امروز
که در معرض تغییرات فناوری و همچنین منابع اطلاعاتی بیشمار قرار دارد، با مفاهیم
دیگری چون سواد کتابخانهای، سواد رایانهای، سواد شبکهای، سواد رسانهای، و سواد
اطلاعاتی پیوند یافته است.زندگی در جامعه اطلاعاتی به سواد اطلاعاتی، یعنی
مجموعهای از تواناییها و مهارتها برای جستوجو، ارزیابی، و استفاده مؤثر از
اطلاعات نیاز دارد. در این مقاله درباره مفاهیم سواد در گذشته و در عصر ارتباطات و
فناوری بحث، و مفاهیم مختلف سواد تعریف و بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
"تعاریفی که درباره سواد و باسوادی ارائه شده است از دو دیدگاه متفاوت ریشه میگیرد:یکی دیدگاه سنتی که منظور از سواد را توانایی خواندن و نوشتن و محاسبه کردن میداند و بیشتر در کشورهای جهان سوم مطرح است که خواستار ریشه کن کردن بیسوادی به صورت ضربتی هستند؛دیدگاه دیگر منظور از سواد را توانایی و آمادگی افراد برای مشارکت در سرنوشت خود و پیشرفت و توسعه جامعه ارزیابی میکند و مهارتهای خواندن، نوشتن، و حساب کردن را فقط وسیلهای برای رسیدن به آن اهداف تلقی میکند.
از دیدگاه یونسکو فرد هنگامی به صورت کارکردی باسواد است که مهارتهای خواندن و نوشتن را به نحوی کسب کرده باشد که[با کمک آن]، به طور مؤثر، بتواند به برخی فعالیتها بپردازد؛ فعالیتهایی که داشتن سواد برای انجام آنها، بنا برعرف و فرهنگ گروهی که او عضوی از آن است، امری طبیعی و بدیهی محسوب میشود.
"کمیته بینالمللی کارشناسان سواد"در 1964 این تعریف را درباره شخص باسواد ارائه کرده است:"فرد باسواد کسی است که پس از کسب مهارتها و معلومات اساسی بتواند به وسیله آن در کلیه فعالیتهای اجتماعی، که مستلزم داشتن آن مهارتها و معلومات است، به نحو مؤثری شرکت جوید و با استفاده از تواناییهای خواندن، نوشتن، و حساب کردن برای رشد خود و جامعهاش گام بردارد"(2:151).
چتر سواد اطلاعاتی مفهوم چتر سواد اطلاعاتی فرد باسواد اطلاعاتی را چنین تعریف میکند:شخصی که دارای سواد اطلاعاتی است علاوه بر سواد سنتی، توانایی گردآوری و ارزشیابی اطلاعات، توان استفاده از رایانه و نرمافزار آن، و توانایی بهرهبرداری از شبکههای اطلاعاتی را دارد و قادر به درک و فهم و تجزیه و تحلیل چند رسانهایهاست."