چکیده:
هدف این مقاله، بررسی ابعاد و جوانب موضوع"حق مؤلف"و ارائه آن به گونهای است که خوانندگان علاقهمند، و به ویژه دانشجویان، بر نکات و مسائل اصلی بحث تا حد امکان مسلط شوند، یا به اصطلاح، بحثی که گسترده شده است، جمع و جور شود.حق مؤلف، هماکنون یکی از مسائل ما، و بالاخص از مسائل حساس و حساسیت برانگیز نشر ما، و از موضوعاتی است که همه دوستداران کتاب با نگرشها و حساسیتهای متفاوت آن دنبال میکنند.موضوع پیوستن یا نپیوستن ایران به یکی از معاهدههای جهانی حق مؤلف، نیز از جمله نکاتی است که این حساسیت را تشدید میکند.مقاله حاضر بازنوشته بخشی از کتابی است در باب چاپ و نشر برای دانشجویان، و بالاخص دانشجویان رشته علوم کتابداری و اطلاعرسانی.
خلاصه ماشینی:
"برای سادگی بحث، همین نکتهها را میتوان به این صورت نیز خلاصه کرد:حقوقدانانی که به نظریه اصالت حقوق فردی معتقدند، میان محصول فکری و کاربدنی فرقی نمیگذارند، و هرگونه محصول فکری را"مال"قلمداد میکنند و قانون را به حمایت از مال و حق استفاده از عواید قانونی و مشروع آن ملزم میدانند.
مؤلف، مصنف، و هنرمند"پدیدآورنده"قلمداد شده، و آنچه از راه دانش، هنر یا ابتکار پدید میآید، با توجه به طریقه، روش در بیان، ظهور و ایجاد آن، "اثر"خوانده شده و این مواد و مطالب در شمار اثر قرار گرفته است:1)کتاب، 2)رساله، 3)جزوه، 4)نمایشنامه، 5)شعر، 6)ترانه، 7)سرود و تصنیف، 8)اثر سمعی و بصری برای اجرا در صحنه نمایش یا پرده سینما و تلویزیون، 9)اثر موسیقی، 10)نقاشی، 11)تصویر و طرح و نقش، 12)نقشه جغرافیایی ابتکاری، 13)نوشتهها و خطهای تزیینی، 14)پیکره(مجسمه)، 15)اثر معماری(طرح و نقشه ساختمان)، 16)اثر عکاسی ابتکاری، 17)اثر ابتکاری هنرهای دستی و صنعتی، 18)نقشه قالی و گلیم، 19)اثر ابتکاری بر پایه فرهنگ عامه یا میراث فرهنگی و هنری ملی، 20)هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی و هنری و هر اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده پدید آمده باشد.
معاهدههای جهانی حق مؤلف، برای ایران و کشورهای در حال توسعه دیگری که بدانها بپیوندند، تعهدات مالی تازهای ایجاد میکند و موجب میشود که هزینه نشر، و مآلا قیمت کتاب، بالا برود و این خود سبب خواهد شد که صنعت نشر ضعیف و کمبنیه و از بار مالی جدید ضعیفتر و کمتوانتر شود و به بنیه علمی و فرهنگی کشور آسیب وارد آید."