چکیده:
اغلب صاحب نظران حوزه بانکداری اذعان دارند که نظام بانکی در پیاده سازی عقدهای مشارکتی که در بسیاری از متون علمی به عنوان شاخصه نظام بانکی اسلامی از آن یاد می شود، عملکرد قابل قبولی از خود نشان نداده است. تحقیق پیش رو شامل سه بخش اصلی است. در بخش نخست، ضمن بیان وضعیت فعلی عملکرد نظام بانکی کشور در جهت پیاده سازی قانون عمیات بانکی بدون ربا، تحلیل روند اجرایی این قانون را با رویکرد آماری و با استناد به داده های سری های زمانی بانک مرکزی ارائه شده درباره عقدهای بانکی به انجام رسانده ایم؛ سپس در بخش دوم، به تبیین چالش های موجود در اجرای درست عقدهای مشارکتی پرداخته و بیان شده که بروز عملکرد فعلی شبکه بانکی در اجرای عقدهای مشارکت محور به چه عامل هایی وابسته بوده است. در بخش سوم پس از کنکاشی اجمالی در ماهیت بازار پول، نقاط ضعف ساختاری آن در اجرایی کردن این دسته از عقدها را برشمرده ایم و سرانجام استفاده از سازوکار بازار سرمایه در قالب تشکیل صندوق های سرمایه گذاری به منظور اجرایی شدن هر چه بهتر عقدهای مشارکت محور را به همراه مشکل ها و مانع های پیش روی آن، پیشنهاد کرده ایم.
Almost all experts of the Banking Industry accept that the banking system has not given a satisfactory performance in implementation of the participatory contracts; the contracts which، in many academic literatures، have been considered as a distinctive feature of the Islamic Banking System. The present research consists of three main parts. In the first part، while discussing the current level of performance of the banking system of our country with respect to the application of the law of Interest-free banking activities، we have undertaken an analysis of the execution process of this law، with a statistical approach and referring to time series data of the Central Bank in relation with banking contracts. Subsequently in the second part، the hurdles related with proper execution of participatory contracts have been discussed. It has also been mentioned that what are the factors upon which the current performance of the banking network، regarding the execution of contracts based on participation and association، depends. In the third part of this research after an overall study into the nature of money market، we have enumerated its structural weaknesses in execution of this type of contracts. In the end we have recommended، benefiting from the mechanism and working of the capital market، in the form of investment funds، for better execution of contracts based on participation and have also mentioned، the difficulties and hurdles that lie ahead.
خلاصه ماشینی:
در قسمت نخست برآن هستیم تا به تحلیل روند اجرایی عقدهای مشارکتی درچارچوب عملیات بانکی بدون ربا از سوی نظام بانکی کشور و وضعیت فعلی وبه ویژه عقد مشارکت از راه آمارهای گرفته شده از صورتهای مالی بانکها وتجزیه و تحلیل آنها که به وسیله بانک مرکزی اعلام میشود،بپردازیم؛سپس در بخشدوم،با توجه به سه کارکرد اصلی بانکها یعنی تجهیز،تخصیص و نظارت و کنترلمنابع پولی به عمدهترین مشکلهای پیشروی نظام بانکی در استفاده گسترده ازعقدهای مشارکتی همراه با ارائه راهکارهای پیشنهادی در جهت رفع آن مسائلمیپردازیم.
آنها درصورت شراکت با بانک،مجبور خواهند بود که از یک طرف حساب خود را به بانک برایکنترل وجوه و سرانجام تقسیم سود یا زیان ارائه دهند و از طرف دیگر ارائه صورتهای مالیواقعی باعث میشود اولا،سازمانهای مالیاتی از سود واقعی بنگاه مطلع شوند؛ثانیا،در صورتیکه سود واقعی فعالیت قابل توجه باشد باید سود بیشتری نسبت به حالت عقدهای با بازدهیثابت به بانک پرداخت کنند که این امر باعث میشود مدیر طرح یا بنگاه را زیانده نشان دهد یاسود واقعی را کمتر اعلام کند؛بنابراین ترس مشتریان تسهیلات یا مجریان طرحها از ارائهصورتهای مالی شفاف را میتوان یکی دیگر از چالشهای نظام بانکی در اجرای عقدهایمشارکتی به صورت واقعی برشمرد.
در صورتی که صندوقهای سرمایهگذاریوابسته به شبکه بانکی باشند،ممکن است مدیریت ناصحیح وجوه سپردهگذاران بانکی در تزریق اینوجوه به این صندوقها به علتهای گوناگونی؛مانند ماهیت کوتاهمدت تعامل بازار پول با مشتریان ازیک سو و تعامل بلندمدت بازار پولی با این صندوقها از سوی دیگر،ریسک نقدینگی بانکها و حتیصندوقهای سرمایهگذاری پیشگفته را بسیار افزایش دهد؛بنابراین به علت وابستگی همه جانبه بهوجوه بانکی،مدیریت ریسک نقدینگی به صورت شایستهای بسیار دشوار خواهد بود و برایحداقل کردن ریسک نقدینگی،وجوه افراد باید برای مدت زمان بیشتری در اختیار صندوقسرمایهگذاری قرار داشته باشند.