چکیده:
منابع ایرانی تاریخ معاصر را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:1)منابع یا متون تاریخی؛2)گزارش کارگزاران؛3)کتابهای ترجمه شده؛4)نشریات ادواری؛5)اسناد و مدارک. از این میان به دسته اول و دوم توجه میشود و ضمن معرفی متون تاریخ معاصر ایران و معرفی یک دو منبع مهم تاریخی به بررسی دو گزارش از گزارشهای کارگزاران پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
"بخش تاریخ قاجاریه ناسخ التواریخ یک بار توسط انتشارات اسلامیه به همت عالم فرزانه محمد باقر بهبودی چاپ شد و بار دیگر توسط انتشارات امیر کبیر به تصحیح دکتر جهانگیر قائم مقامی و بار سوم نیز در دو مجلد (ج 1 و 2 در یک جلد و جلد سوم همراه با نمایه)به تصحیح نگارنده توسط انتشارات اساطیر در 1377 به چاپ رسیده است.
اضافه بر دو شاهزادهء یاد شده(محمود میرزا و جهانگیر میرزا)،شاهزادگان دیگر قاجار هم تألیفاتی در باب تاریخ ایران و یا خاطرات دارند که از آنمیان"تاریخ طلوع قاجاریه"1تألیف امامقلی میرزا،نوهء امام قلی میرزا ملکآراست که وقایع تاریخ قاجار را تا اوایل سلطنت محمد شاه قاجار تألیف کرده است و اطلاعاتی هم دربارهء تاریخ قدیم قاجاریه دارد که از مآخذ دیگر نقل کرده است.
دیگر جلد سوم"تاریخ منتظم ناصری"اثر محمد حسن خان اعتماد السلطنه است که اختصاص به تاریخ قاجاریه دارد و تا زمان اتمام تألیف اثر یعنی سال 1300 ق.
اثر یاد شده نخستین بار توسط مؤلف چاپ سنگی شد و سپس آقای ایرج افشار در 3 مجلد(جلد اول متن اصلی کتاب،جلد دوم یادداشتهای مرحوم محبوبی اردکانی بر اثر و جلد سوم یادداشتهای آقای ایرج افشار به ضمیمهء اسناد و مدارک همراه با نمایه مفصلی)توسط انتشارات اساطیر در سال 1363 چاپ و منتشر شده است.
مراة البلدان نخستین بار در 4 جلد توسط مؤلف به صورت چاپ سنگی منتشر شد و پس از آن در 3 مجلد به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی و میرهاشم محدث توسط انتشارات دانشگاه تهران در سال 1367 چاپ و منتشر شده است."