خلاصه ماشینی:
"گروهی راه توسعه و ترقی را تنها در تقلید بدون کم و کاست از نظام مدنی غرب میدانستند و هرگونه هزینهای را برای آن جایز و لازم میشمردند؛گروه دیگر که استیلای سیاسی،نظامی و اقتصادی دول اروپایی را زیانمند به استقلال کشور میپنداشتند،سعی در جلوگیری از ورود اندیشه و استقرار نظامهای فکری و سیاسی غرب به کشور داشتند؛و بالاخره گروه سوم که رواج و گسترش فرهنگ غربی را مخل مبانی اسلامی و موجب تضعیف اخلاق عمومی و استیلای (1)عضو هیأت علمی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران فصلنامه کتاب،زمستان 79 فرهنگ و حاکمیت کفار میدانستند،به نفی و رد آن میپرداختند.
گروه اندکی از پرورشیافتگان فرهنگ و تمدن غربی،بنابر تربیت دینی خانوادگی و ایمان راسخ خویش به مبانی اسلامی،تنها راه نجات مردم کشور خود را از رکود فکری و عقبماندگی،رفع بیسوادی و جهل آنان نسبت به دانشهای جدید غربی دانستند و رواج آن دانشها را نه تنها موجب تضعیف ایمان دینی مردم نپنداشتند،بلکه چون اسلام را دینی منطبق با عقل و فطرت میشمردند، گسترش علوم جدید را مؤید احکام دینی و سبب استحکام مبانی عقلی آن فرض میکردند.
این آثار بخش عمدهای از فعالیتهای علمی او را در طول هفتاد سال تشکیل میدهد که از میان آنها میتوان به تکامل علم فیزیک در سال 1337؛علم و مردم،و پیدایش و مرگ خورشید در 1335؛تاریخ علم،اثر معروف جرج سارتن در 1336؛و شش بال از همان مؤلف در 1339؛و مرزهای دانش در 1340 اشاره کرد.
وجه دیگر تلاش علمی آرام در این زمینه،ترجمهء آثار برجستهای پیرامون انتشار علوم، بهویژه علوم طبیعی در میان مسلمانان بود تا نشان دهد که جوامع اسلامی در گذشته براساس باورهای آگاهانهء دینی،توانستند که به قلههای رفیعی از دانشهای نظری و علمی،نایل آیند."