چکیده:
زمینه: پژوهش آموزشی به عنوان یکی از گسترده ترین حوزه های پژوهشی در علوم انسانی، رسالت دشوار و حساس هدایت آموزش و پرورش را بر عهده دارد. رسالتی که بیش از هر چیز با اصول و مبانی اخلاقی مرتبط است. پژوهش آموزشی با رعایت موازین اخلاقی، صلاحیت لازم را برای انجام رسالت خود کسب می کند. روش کار: این مقاله به صورت توصیفی- تحلیلی و با مرور و ترکیب سوابق موجود، نمایی از چارچوبهای اخلاقی در حوزه تحقیقات آموزشی ارائه می کند. یافته ها: تعمیم موازین اخلاقی علوم در حوزه تحقیقات آموزشی، سه حوزه اساسی از تدابیر اخلاقی مورد نیاز را همراه با اصول خود، فراروری پژوهشگران این عرصه قرار می دهد. الف) اصول ناظر بر حفظ شان و منزلت انسان در عرصه تعلیم و تربیت ب) اصول ناظر بر حفظ شان و منزلت پژوهش در عرصه تعلیم و تربیت پ) اصول ناظر بر حفظ حقوق حامیان ،سیاستگذاران و دیگر کاربران پژوهش. نتیجه گیری: پژوهش آموزشی به واسطه بستر خود - آموزش و پرورش - نقش برجسته ای در توسعه اخلاق و سلامت در جامعه بر عهده دارد و بنابراین باید پیشتر، خود، از موازین سلامت و اخلاق بهره مند باشد. این مقاله کوشیده است تا با طرح ضرورت توجه به اخلاق و ارزشمداری در حوزه پژوهشهای آموزشی، چارچوبی برای تدوین منشور اخلاق در حوزه پژوهشهای آموزشی ارائه نمایند.
خلاصه ماشینی:
"برخی از مصادیق تقلب و تحریف در پژوهش شامل موارد زیر است: *یافتههای جعلی9:معرفی،گزارش یا انتشار اطلاعاتی است که حاصل پژوهش آنها نباشد، *دستکاری دادهها11:هرگونه تغییر در محتوای پژوهش که منجر به تغییر یافتهها گردد، *سرقت ادبی10و عدم احترام به مالکیت معنوی11:شامل هرگونه استفاده از دسترنج علمی دیگران میشود که به منبع آن در گزارش اشاره نمیگردد، *تکرار12:که به انتشار یافتههای یک پژوهش در بیش از یک مجله علمی بدون توجه به قواعد اشاره دارد، *نویسندگی افتخاری یا صوری13:به این عمل غیراخلاقی اشاره دارد که برای سهولت در چاپ مقالات خود از اسامی افراد بنام علمی بدون هیچگونه همکاری آنها استفاده کنیم یا اینکه اسامی دیگران را بدون هیچگونه همکاری،صرفا به این دلیل که به امتیازات آن نیازمند میباشند به کارهای انتشاراتی خود اضافه کنیم، *سهلانگاری14:منجر به بیدقتی و در نتیجه به بروز نتایجی نازل و بیاعتبار از یک پژوهش شود(34).
*رعایت عدالت20:در پژوهشهای آموزشی عدالت میتواند به جامعیت در نگاه به ابعاد مختلف یک پدیده تحت بررسی اطلاق شود، *توجه به اهمیت زمان:پژوهش آموزشی باید اهمیت عنصر زمان را از ابعاد مختلف مورد توجه قرار دهد، ب)اصول ناظر بر احترام به حقوق اخلاقی آزمودنیها21 پژوهش در آموزش و پرورش بیش از سایر حوزههای پژوهشی با انسان سروکار دارد،بنابراین رعایت ملاحظات انسانی در این حوزه بیشتر مورد انتظار است.
آلچین(2000)و دیگران هم برخی مصادیق اخلاق پژوهشی را از منظر حقوق آزمودنیها مورد بررسی قرار داده و از جمله اصولی نیز به شرح زیر مطرح ساختهاند: *اصل مشارکت داوطلبانه24:پژوهشگران باید تمام تبعات مشارکت را برای افراد آزمودنی و نمونه تحقیق روشن سازند و بویژه مشخص سازند که از اطلاعات کسب شده چگونه استفاده خواهد شد، *اصل محرمانه ماندن25:به این معنا که اطلاعات مشارکت کنندهها در امر پژوهش باید کاملا محرمانه باقی بماند."