چکیده:
باورهای اعتقادی یکی از اثر گذار ترین باور هایی است که در علوم اسلامی همچون رجال، تفسیر و تاریخ تاثیرش انکارناپذیر است. در این نوشتار تلاش شده است سه نکته تبیین شود: اولا تعریفی از باورهای اعتقادی ارائه گردد. ثانیا قلمرو تاثیرگذاری باورهای اعتقادی در حوزه تاریخ مشخص شود. ثالثا مواردی از تاثیرگذاری ها ذکر گردیده، تا روشن شود که تا زمانی که باورهای اعتقادی به درستی بررسی نگردد ما شاهد نتایج هر چند منفی آن در حوزه تاریخ هستیم. ضمنا ذکر نمونه ها به پژوهشگر این نکته را گوشزد می کند که در نقد و تحلیل گزارش هایی که محور آن شخصیت های مقد س هستند، جانب احتیاط را نگه دارد.
The impact of people’s ideological beliefs in analyzing such issues as rijāl (science dealing with transmitters of ḥadīth)، exegesis، and history is undeniable. In this article، it is tried to clarify three issues:
First، a definition of the ideological beliefs is to be presented.
Second، the domains and efficacy of the ideological beliefs in the field of history should be delineated.
Third، some examples of efficacy have been pointed out to clarify that so long as in analyzing historical issues the ideological beliefs of the historians are not properly examined، we would be witnessing consequences، however negative they may be، in the field of history. Meanwhile، mentioning the examples would remind the researcher to be cautious in criticizing and analyzing the reports، which revolve around the sacred characters.
خلاصه ماشینی:
معجزات پیامبر صلی الله علیه و آله و کراماتامامان علیهم السلام از جمله مصادیق این قسم بهشمار میآید.
الف)کتمان حقیقت از آنجا که اهل سنت معتقد بهعدالت صحابه پیامبر میباشند1،این باوراعتقادی(کلامی)در کتب و گزارشهایتاریخی آنها اثر خود را گذاشته است کهدر اینجا ما به مواردی اشاره میکنیم: 1-امام علی علیه السلام در هنگام ساختنمسجد مدینه این شعر را میخواند: {Sلایستوی من یعمر المساجدا#یدأب فیه قائما و قاعدا#و من یری عن الغبار حائداS}کسی که مساجد را آباد میکند و درحال نشسته و ایستاده در عمران آنمیکوشد،با کسی که از گردوغبارفاصله میگیرد برابر نیست.
در اینجا یکی از اصحابپیامبر صلی الله علیه و آله گمان کرد که مقصود عماراوست و به عمار گفت:با این عصا بربینی تو خواهم زد.
»2 سهیلی(در پاورقی صفحۀ 142 سیرهابن هشام)مینویسد:«ابن اسحاق در سیرهنام آن مشخص را ذکر کرده است،ولی ازآنجا که ابن هشام خوش ندارد کسی ازاصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله به بدی یاد شود نام آنشخص را ذکر نموده است و سزاوار همنیست ما به دنبال او باشیم.
در اینجابعضی از گزارشگران نامی از خلیفه دومنیاوردهاند،بلکه آن سخن-أن رسول اللهلیهجر-را به جمعی از صحابه نسبتدادهاند،چنانکه مسلم در صحیحمینویسد:«وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله امر به آوردنکاغذ و قلم کرد،گفتند:آیا هذیانمیگوید.
3 اشکال مهمی که در این گزارش بهچشم میخورد شک و تردید پیامبر درنبوت خویش است،درحالیکه اینتردید و شک با باور اعتقادی(ایمانپیامبر صلی الله علیه و آله به وحی)مسلمانان سازگارنمیباشد،چنانکه در قرآن میفرماید: (1).