چکیده:
یکی از نمادهای مشروطه در ایران شکل گیری انجمن ها می باشد و غالبا در بررسی ها نگاه به انجمن های سیاسی معطوف می گردد تا انواع دیگر آنها؛ مانند انجمن های خیریه و مذهبی. انجمن ذکر حسینی در زمره انجمن های مذهبی شکل گرفته در شهر مشهد در دوره مشروطه می باشد که کارکردهای آنها از جهات گوناگونی قابل بررسی است. در این مقاله ابتدا نظامنامه انجمن آورده شده و در ادامه بر اساس اطلاعات حاصل از آن و دیگر منابع، به ارزیابی مطالب پرداخته می شود. در این ارزیابی فصول آورده شده جداگانه بررسی گردیده، با معیارهایی مانند پایگاه اعضا، مهرها و مشاغل، مورد تحلیل قرار خواهند گرفت.
خلاصه ماشینی:
بررسی تحلیلی نظامنامه یکی از انجمنهای مذهبیعصر مشروطه در مشهد(ذکر حسینی) ابوالفضل حسنآبادی1 چکیده {IBیکی از نمادهای مشروطه در ایران شکلگیری انجمنها میباشد و غالبا در بررسیها نگاه بهانجمنهای سیاسی معطوف میگردد تا انواع دیگر آنها؛مانند انجمنهای خیریه و مذهبی.
انجمن ذکر حسینی در زمره انجمنهای مذهبی شکل گرفته در شهر مشهد در دوره مشروطهمیباشد که کارکردهای آنها از جهات گوناگونی قابل بررسی است.
این انجمنها بهگونهای بوده که در کارمقامات رسمی حکومتی نیز اختلالایجاد میکردند؛چنانکه به کارگیریلفظ انجمن در این دوره که کلیت عامیافته بود از نکات قابل تأمل است؛چهانجمن با توجه به ماهیت خود،وظایفخاصی داشته است و استفاده از لفظ آنبهصورت عام حتی در مواردی کهتشکل به وجود آمده ماهیت یک هیئتمذهبی را داشته،احتمالا از اثرات فراگیرشدن مشروطه در مشهد بوده است کهحتی شکلدهندگان یک هیئت مذهبیبا هدف برپایی شعائر مذهبی نیز مقید بهرعایت اصول خاص به همراه نظامنامهبودهاند.
فصل چهارم:لیالی متبرکه جمعه ولیالی شهادت هر یک از ائمه معصومینهمیشه اوقات مجلس ذکر مصیبت درمنزل چهار نفر منتخب که اسامی آنها دراین ورقه ثبت است به تطریق دورهمنعقد و اعضاء محترم باید از اول شبالی یک ساعت و نیم از شب گذشته(حاضر باشند.
-در فصل دهم در خصوصاختلاف اعضا با افراد خارج ازانجمن صحبت شده است.
اعضا بررسی تحلیل اعضای این انجمن وموقعیت اجتماعی آنان حاوی نکاتجالبی است: -عضوگیری در انجمن محدودیتنداشته و ممکن بوده در هر زمان به آن اعضای جدیدی اضافهشوند.
-نوزده نفر از اعضا با پسوندحکاک میباشند که دو نفر ازآنان با هم برادرند و مشخصاست که عضویت آنها در انجمنبا علقه خانوادگی و شغلی بودهاست و به نوعی این انجمن رابه انجمن خانوادگی نیز تبدیلنموده است.