چکیده:
این نوشتار در چارچوب مطالعه ای اسنادی، ضمن مرور برخی انگاره ها که بر تأثیرات عمیق پیام های رسانه ای سایه می اندازد، با نگاهی گذرا به نقش و اهمیت تلویزیون ـ که در برخی مناسبت های خاص، به ویژه ماه مبارک رمضان، کارکرد دینی مضاعفی می یابد ـ در پی پاسخ این پرسش است که، آیا سریال های مناسبتی، در راستای انگاره ها و دیدگاه های نظری که بر تأثیر پیام صحه می گذارد، تدوین شده است؟ افزون بر آن، این کاوش با رویکردی فراتحلیلی، در پی مشاهدات و نتایج نظرسنجی های معدودی که در سال های اخیر انجام گرفته، درون مایه کلی گفتمان های حاکم بر برخی سریال های رمضانی را واکاوی می کند تا به تحلیل اجمالی نقش سریال ها در تعلق دینی و تحکیم باور مخاطبان، بپردازد. در خاتمه نیز، راهکارهایی را در این راستا به مسئولان، مشاوران تربیتی و مذهبی و برنامه سازان، پیشنهاد می دهد.
خلاصه ماشینی:
"(هوور، 1996) با مروری بر دیدگاه قدرت رسانه و دقت در پیمایش های انجام گرفته در زمینه باورهای دینی،4 می توان گواهی داد که تلویزیون ملی، به ویژه در سال های اخیر، در تبلیغ ارزش های دینی و فرهنگی خانواده و جامعه، تلاش وافری داشته است؛ تا جایی که جدا از اختصاص شبکه هایی خاص بدین منظور (همچون شبکه قرآن)، در بیشتر برنامه های آموزشی و حتی سرگرم کننده، به ویژه فیلم ها و سریال های مناسبتی، نمادها و پیام های دینی، خواه به صورت پنهان در محتوای قصه و خواه کلیشه ای، آشکارا مشاهده می شود؛ و چنانچه بر این نکته اجماع داشته باشیم که این رویکرد، تکیه گاه ابزارانگارانه دارد، در آن صورت پذیرفتنی است که رسانه ملی هیچ گاه ابزاری خنثی و بی طرف نبوده است.
(مرکز تحقیقات صدا و سیما، گزارش 1386) این آمار، مؤید این واقعیت است که شبکه های جهانی جام جم در جذب مخاطبان ایرانی مقیم خارج (آلمان و انگلستان) از ظرفیت بالایی برخوردار است و بی شک همان طور که نتایج دیگر همین مطالعه نشان می دهد، برنامه های سرگرم کننده تلویزیون، به ویژه فیلم و سریال های مناسبتی، جایگاه ویژه ای نزد آنان دارد؛ به گونه ای که 32 درصد بینندگان، مهم ترین هدف خود را از تماشای برنامه های شبکه جهانی جام جم، «سرگرمی»، و 32 درصد نیز « آگاهی از اخبار روز ایران» گفته اند (اکثر آنان را افراد مسن تر و با طول مدت اقامت بیشتر تشکیل می دادند)، درحالی که در عمل، پس از اخبار (38 درصد)، سریال های تلویزیونی (28 درصد)4 پربیننده ترین برنامه های این شبکه ها معرفی شده اند."