خلاصه ماشینی:
"جریانهای انحرافی در بحرین بدینترتیب، بحرین از صدر اسلام به تشیع گرایش نشان داد و ولایت امیرالمؤمنین و ائمه هدی را پذیرفت و نسبت به اهل بیت رسول اکرمصلی الله علیه وآله از خود ارادت خالصانهای بروز داد، چنین بر میآید که عموم شیعیان بحرین با وجود تمایل صادقانه به مذهب اهل بیت عصمت و طهارتعلیهم السلام، با تعالیم فرقههای گوناگون شیعی و تفاوتهای آنها ناآشنا بوده و از بصیرتهای لازم در برخورد با ادعاهای مدعیان فرق، برخوردار نبودهاند و از اینرو برخی از آنها که افکار و عقایدی غیر از شیعه دوازدهامامی داشتهاند، در بحرین به موفقیتهای فکری و سیاسی دست یافتهاند مثل قیام صاحب الزنج در 249ه،ق و گرویدن جمع کثیری از اهالی این سرزمین به وی، صاحب زنج افکاری شبه شیعی داشت و از فرهنگ اهل بیت فاصله گرفته بود.
دولت قرمطیان تا سال 470ه،ق در بحرین دوام یافت و حاکمیت سیاسی این فرقه اگرچه مشکلاتی در فرهنگ و افکار مردم بحرین به وجود آورد و ضایعات سیاسی اجتماعی زیادی به بار آورد، و بحرین را محدود در دیار خود و منزوی از بخشهای دیگر جهان اسلام قرار داد، ولی مانع از رواج اندیشههای تشیع امامی در منطقه نگشت.
آنان موفق گردیدند در سال464هجری قمری احساء را تحت تسلط خود درآورند و دولت عیونی را تأسیس کنند، بینانگذار این سلسله، عبدالله بن علی بن ابراهیم)متوفی 520ه،ق( در عیون واقع در احساء سکونت داشت، در این دوران آثار و افکار قرامطه از میان رفت و تشیع امامی بر این قلمرو بهطور کامل غلبه یافت و اوضاع برای پویایی محافل امامیه در بحرین مساعد گشت و نخستین نمود آن چهره علمی ابن شریف اکمل بحرانی است که در نشر آثار متقدمان امامیه اهتمام ورزید."