چکیده:
مقالة حاضر، در بخش اول به تبیین رویکردهای نظری و ارائهی مدلهای تطبیقی عرصة تاثیر و تقابل کارکردی الگو در فضای ذهن و عین مخاطب، پرداخته و در بخش دوم به مطالعة موردی در مصداق عروسک باربی میپردازد. در رویکرد نظری، در مقام تاثیر الگو بر مخاطب، به ابعاد مسئله در سه سطح مدل نظری، تقلیل تئوریک و تحلیل پرداخته میشود؛ در سطح اول تحلیل، کارکرد اساسی الگو، «همزادپنداری» در نظر گرفته شده است، که خود در سطح تحلیل دوم به سه کارکرد «مطلوب آرمانی»، «معیار خوب و بد» و نیز «سبک زندگی»، توسعه مییابد. از منظر تفکیک حوزههای عینیت و ذهنیت نیز، کارکرد شخصیت الگو بر مخاطب، در پنج سطح بینش، دانش، گرایش، روش و کنش، ذکر میگردد. پس از آن «مفهومشناسی متنی و فرهنگی» سه واژة متشابه «اسوه»، «اسطوره» و «قالب» با یک ماتریس تطبیقی و مقایسهای برای تبیین تفاوت کارکردگرایانه رویکرد تولیدی و شخصیتسازی در نگاه اسلامی و غربی ارائه میگردد. در پایان با توجه به تاثیر متقابل ذهنیت و عینیت از دو منظر حرکت از بعد مادی به بعد ذهنی، و حرکت از بعد ذهنی به بعد مادی، تلاش میشود، حوزة الگوسازی، با مطالعة موردی عروسک باربی، در بستر کلان مفهومی تقابل الگویی تمدنی غرب با تمدن اسلامی، و به ویژه «اسلامهراسی» پس از حادثة یازده سپتامبر، شاهدی بر تعین و تشخص تحلیلی در حوزة الگوها ارائه شود.
خلاصه ماشینی:
"در مداقههای این تحقیق، تفاوت رویکرد شخصیتسازی و الگوپردازی در فرهنگ غربی و اسلامی، مدنظر بوده و بیان شده که از منظر نشانهشناختی، در تولید و بازتولید مصادیق در شخصیتپردازی غربی، الگویی تلفیقی، و ترکیبی از «قالب» و «اسطوره»، (با اولویت قالب)، شکل میگیرد؛ ولی در الگوی اسلامی، اضافه بر ماهیت اسطوره و قالب، ماهیت و مفهوم اسوه نیز مطرح و بلکه دارای اصالت و اولویت رتبی است.
در اینجا و از باب رویکرد تطبیقی پژوهش حاضر، در تفکیک و تدقیق معادلهای مشابه و تعمیق در تبیین اختلافهای نظری و عملی آنان، سه واژة متشابه، در جدول مقایسهای شماره سه، در قالب یک ماتریس تطبیقی، تلخیص و تصریح شدهاند؛ این جدول تطبیقی، حاصل مطالعات نگارنده جهت کشف منظر قرآن کریم از مفهوم الگو و فرایند الگوسازی پیامبران در قرآن است، که در سیر مطالعات حوزوی نگارنده و دوران تحصیل کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری در دانشگاه امام صادق(ع) به صور مختلف نگاشته و برای اولین بار در قالب منسجم جدول زیر، منتشر میشود.
ثمرة عملی تدقیق نظری فوق، تفاوت رویکرد الگوپردازی در فرهنگ غربی و اسلامی است، که از منظر نشانهشناختی، در تولید و بازتولید مصادیق در شخصیتپردازی غربی، الگویی ترکیبی از «قالب» و «اسطوره» شکل میگیرد؛ ولی در الگوی اسلامی، اضافه بر ماهیت اسطوره و قالب، ماهیت و مفهوم اسوه نیز مطرح و بلکه دارای اصالت و اولویت رتبی است."