چکیده:
ابوالحسن عامری از فلاسفه بزرگ و مشهور سده چهارم هجری (300 ـ 380 ه . ق) است. از آثار محدود وی
چهار رساله فلسفی تحت عنوان رسائل ابوالحسن عامری با تصحیح سبحان خلیفات به سال 1375 در تهران (مرکز نشر
دانشگاهی) چاپ و نشر شده است. رسایل مذکور، عبارتند از 1. إنقاذ البشر من الجبر و القدر (شامل یک مقدمه و سیزده
فصل: چیستی فعل آدمی، گونههای فعل آدمی، اسباب افعال، جهات فعل، قوای فعل، اسباب ذاتی و عرضی فعل،
حدوث افعال مختلف از فاعل واحد، مفهوم توفیق و عدم توفیق، رابطه میان علت فاعلی و معلول، رویکردهای
گوناگون فلاسفه و متکلمان درباره نسبت موجودات هستی با خدای تعالی و نقش قضا و قدر و ماهیت این دو مسئله،
تبیین دیدگاه امام جعفر صادق «ع» در مقوله جبر و اختیار و...) 2. التقریر لأوجه التقدیر (شامل پنج فصل درباره واجب و
ممکن، گونههای تقدیر واجب، اقسام ممکن و ممتنع و تحلیل افعال) 3. الفصول فی المعالم الإلهیة (درباره مراتب پنجگانه
موجودات، نفس، عقل، علم الهی و تدبیر عالم) 4. القول فی الابصار والمبصر (درباره حقیقت بینایی و گونههای مبصرات و
دیدنیها).
خلاصه ماشینی:
"إنقاذ البشر من الجبر و القدر (شامل یک مقدمه و سیزده فصل: چیستی فعل آدمی، گونههای فعل آدمی، اسباب افعال، جهات فعل، قوای فعل، اسباب ذاتی و عرضی فعل، حدوث افعال مختلف از فاعل واحد، مفهوم توفیق و عدم توفیق، رابطه میان علت فاعلی و معلول، رویکردهای گوناگون فلاسفه و متکلمان درباره نسبت موجودات هستی با خدای تعالی و نقش قضا و قدر و ماهیت این دو مسئله، تبیین دیدگاه امام جعفر صادق «ع» در مقوله جبر و اختیار و...
عامری در فصل اول درباره چیستی فعل آدمی سخن میگوید و اینکه رفتارهای آدمی نه ضروری است و نه ممتنع؛ چه، اگر ضروری بود، نیازمند فاعل نبود و اگر ممتنع بود، هیچ گاه تحقق نمییافت.
رساله دوم یعنی التقریر لأوجه التقدیر نیز در واقع حاوی مباحثی مقدماتی جهت طرح دیدگاه مؤلف درباره قضا و قدر الهی است.
او در این رساله که حاوی 5 فصل است به واجب و ممکن، گونههای تقدیرهای واجب، اقسام ممکن و ممتنع و تحلیل افعال میپردازد."